Πρόσφατα η κυβέρνηση «άνοιξε» τη συζήτηση για την αναθεώρηση του Ελληνικού Συντάγματος η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Οφείλω όμως να υπογραμμίσω πως σε ότι αφορά την Αυτοδιοίκηση, η διαβούλευση ξεκίνησε μέσα σε κλίμα έντονης ανασφάλειας και προβληματισμού για το μέλλον, λόγω της εφαρμογής του νέου νόμου «Κλεισθένης Ι», ο οποίος στην ουσία επιβλήθηκε από την κυβέρνηση αγνοώντας τη βούληση τωναντιπροσωπευτικών οργάνων ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ.
Και το λέω αυτό διότι σύσσωμοι οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί, μαζί με όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Βουλή τον απέρριψαν εξ’ αρχής με απόλυτο και κατηγορηματικό τρόπο!
Επειδή όμως η σκοπιμότητα του νέου νόμου ήταν εμφανής, το κυβερνητικό επικοινωνιακό επιτελείο προσπάθησε να το «ντύσει» με έναν μεταρρυθμιστικό μανδύα, μην διστάζοντας ακόμη και να του δώσει το όνομα του αρχαίου Αθηναίου πολιτικού Κλεισθένη, ο οποίος τον 6ο αιώνα π.χ. είχε θέσει τις βάσεις για την δημοκρατική μεταρρύθμιση της Αθήνας!
Η κυβέρνηση χρησιμοποιώντας αυταρχικά την Κοινοβουλευτική της πλειοψηφία, μας αναγκάζει να αποδεχθούμε έναν δικό της… «Κλεισθένη» που εμπεριέχει συμφέρουσες γι’ αυτήν νομικές επινοήσεις, οι οποίες φυσικά δεν έχουν καμία σχέση με τις εποικοδομητικές προτάσεις που είχαν καταθέσει έγκαιρα η ΚΕΔΕ και η ΕΝΠΕ!
Εύχομαι και ελπίζω ότι στην πορεία του σοβαρότατου διαλόγου που ξεκίνησε για την συνταγματική αναθεώρηση δεν θα αντιμετωπίσουμε παρόμοια στάση από την πλευρά της, διότι τότε επιβάλλεται να υπάρξει συντονισμένη και δυναμική αντίδραση για την διάσωση του θεσμού.
Στρατηγικοί άξονες για την επόμενη μέρα
Ο «Κλεισθένης Ι» έγινε πλέον νόμος του κράτους, όμως εμείς οι αυτοδιοικητικοί θα πρέπει να συνεχίσουμε να ασκούμε ισχυρές πιέσεις στην κεντρική εξουσία για τη δημιουργία ενός πραγματικά σύγχρονου θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Επανερχόμενοι λοιπόν δριμύτεροι, οφείλουμε να απαιτήσουμε από το ΥΠ.ΕΣ. να εξετάσει σοβαρά τις παρακάτω ενδεικτικές προτάσεις που η Κ.Ε.Δ.Ε. έχει επανειλημμένως καταθέσει με πρώτη αυτή της συμμετοχήςτης ΚΕΔΕ ως ανώτατο συλλογικό όργανο της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Επιτροπή που έχει συγκροτήσει ο Πρωθυπουργός για τη διαβούλευση εν όψει της αναθεώρησης του Συντάγματος:
1.Συνταγματική αποτύπωση του νέου ρόλου της Τ.Α. στο πλαίσιο ενός ριζικά αναμορφωμένου διοικητικού συστήματος.
- Επιτελική Κεντρική Διοίκηση.
- Κατοχύρωση του διττού χαρακτήρα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως θεμελιώδους δικαιώματος έκφρασης της «τοπικής δημοκρατίας» και της «τοπικής αυτονομίες», όπως αυτή ορίζεται στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας. Αλλά και ως διοικητικού θεσμού που συνδέεται στενά με την Κεντρική και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, με την οποία συναποτελεί μία «λειτουργική ενότητα».
- Ανάθεση ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων στους OTA ως προς την εκπόνηση και άσκηση δημόσιων πολιτικών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, περιλαμβανομένων των δημόσιων πολιτικών που αφορούν στον αναπτυξιακό προγραμματισμό, τον χωροταξικό και τον πολεοδομικό σχεδιασμό.
- Προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων των επιπέδων της Διοίκησης σύμφωνα με τις αρχές της εταιρικής σχέσης, της εγγύτητας και της επικουρικότητας, με διασφάλιση της διαλειτουργικότητάς τους .
- Διακριτός θεσμός Μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης.
- Καθιέρωση «Συμβουλίου Αυτοδιοίκησης», ως θεσμικό εκπρόσωπο της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας Τ.Α. απέναντι στην εκτελεστική εξουσία και την κεντρική διοίκηση, τα μέλη του οποίου θα είναι
ταυτόχρονα και μέλη της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ, με ισότιμη εκπροσώπηση των δύο φορέων.
- Νέο πλαίσιο για τους φορολογικούς πόρους των ΟΤΑ.
- Επιτακτική ανάγκη αποτελεί η διάταξη που επιβάλει τη μεταφορά πόρων παράλληλα με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Κράτος στην Τ.Α., με την υποχρέωση η συγκεκριμένη πρόβλεψη να ενσωματώνεται στο νομοθέτημα που ρυθμίζει τη μεταφορά αρμοδιοτήτων και υπό την αίρεση της ακυρότητάς της σε διαφορετικά περίπτωση ή σε περίπτωση καθυστέρησης υλοποίησης της μεταφοράς των πόρων.
- Διασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, ώστε να παρασχεθεί στον νομοθέτη η δυνατότητα να αναθέσει τον καθορισμό και την είσπραξη συγκεκριμένων φόρων από τους ίδιους τους ΟΤΑ , όχι με την επιβολή πρόσθετων φόρων, αλλά στο πλαίσιο αναμόρφωσης του φορολογικού συστήματος.
- Ειδική ρύθμιση για την άσκηση εποπτείας στους ΟΤΑ και τη διεύρυνση της διαφάνειας.
- Ρητή συνταγματική διατύπωση ότι «η εποπτεία που ασκεί το Κράτος περιορίζεται αποκλειστικά σε τυπικό έλεγχο νομιμότητας και το Κράτος δεν παρεμβαίνει καθοιονδήποτε τρόπο στη διοίκηση και τη διαχείριση των υποθέσεων των ΟΤΑ», καθόσον ο περαιτέρω διοικητικός έλεγχος ασκείται από τα αρμόδια δικαστήρια.
- Κατοχύρωση ενός μη πολιτικού, αξιόπιστου και αμερόληπτου μηχανισμού (με τη μορφή ανεξάρτητης αρχής), που θα αναλάβει τον έλεγχο νομιμότητας όλων των πράξεων των ΟΤΑ, διοικητικών και οικονομικών, ώστε να τερματισθεί η σημερινή τραγελαφική κατάσταση των πολλαπλών πλην ατελέσφορων ελέγχων.
- Ενίσχυση της διαφάνειας με θεσμούς δημοσιότητας σε τοπικό επίπεδο με τη χρήση του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών.
- Κατοχύρωση υποχρεωτικής διαβούλευσης και νομοθετικής πρωτοβουλίας για τη συμμετοχή στο νομοθετικό έργο των θεσμικών φορέων της Τ.Α.
- Για κάθε νομοσχέδιο που αφορά ζητήματα Τ.Α. να προηγείται υποχρεωτικώς διαδικασία διαβούλευσης με τους εκπροσώπους της Τ.Α.
- Οι θεσμικοί φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να έχουν τη δυνατότητα να αναλάβουν οι ίδιοι νομοθετική πρωτοβουλία για θέματα που άπτονται είτε των αρμοδιοτήτων είτε της οργάνωσης και λειτουργίας της.
- Τροποποιήσεις ως προς το εκλογικό σύστημα και τα πολιτικά δικαιώματα στον χώρο της Τ.Α.
- Ειδική συνταγματική διάταξη, κατ’ αναλογίαν των ισχυόντων για τις βουλευτικές εκλογές , που θα προβλέπει ότι οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν στο εκλογικό σύστημα και τις εκλογικές περιφέρειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα ισχύουν από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός αν συγκεντρώνουν τουλάχιστον τα 2/3 των βουλευτών.
- Ακώλυτη συμμετοχή όλων των αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στις βουλευτικές εκλογές.
Αναμφισβήτητα η Τ.Α. αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα στη χώρα μας. Για να μπορέσει όμως να εκπληρώσει την αποστολή της, απαιτείται η εξασφάλιση της κυβερνησιμότητας για τις νεοεκλεγείσες αρχές και η ουσιαστική θεσμική αυτοτέλειά της.
Αυτά αποτελούν ακόμη βασικά ζητούμενα τα οποία ήρθε η ώρα να απαντηθούν από την πολιτική ηγεσία του τόπου, σε όλη τους την διάσταση, χωρίς φόβο και πάθος!
Επιβάλλεται η κεντρική εξουσία να επιδείξει επιτέλους αυτοδιοικητική κουλτούρα και πολιτισμό, να εμπιστευτεί και να αντιμετωπίσει ισότιμα τους αυτοδιοικητικούς θεσμούς, αναθέτοντάς τους εν τοις πράγμασι τη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων όπως επιτάσσει το σύνταγμα!
Είναι αδήριτη ανάγκη πια η οικονομική θωράκιση των ΟΤΑ και η ενίσχυσή τους με το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να αποκτήσουν τη δυνατότητα να επιτύχουν τους σκοπούς τους, λειτουργώντας με αξιοπρέπεια και επάρκεια.
Ως ΠΕΔ Θεσσαλίας, έχουμε διατυπώσει με σαφήνεια τις θέσεις μας για τη στρατηγική και τα μέτρα που χρειάζεται να παρθούν προκειμένου να επιτευχθεί η πολυπόθητη αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση. Μιλήσαμε για δημοσιονομική αποκέντρωση, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, ορθολογική κατανομή των ΚΑΠ και πολλά άλλα.
Είναι σαφές ωστόσο ότι για να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα θα πρέπει η συνεργασία κράτους – αυτοδιοίκησης να διέπεται από όρους αλληλοεκτίμησης, αληθινής εμπιστοσύνης και ισοτιμίας.
Επιβάλλεται δε να τεθούν σε νέα πιο στενή διαχειριστική βάση οι όροι συνεργασίας του κεντρικού κράτους και των περιφερειών με τους Δήμους, κυρίως ως προς την αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, αλλά και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Όλα τα παραπάνω είναι κυρίαρχες επιδιώξεις της Τ.Α. που η κεντρική εξουσία θα πρέπει να τα λάβει πολύ σοβαρά υπόψη στη δόμηση ενός νέου αυτοδιοικητικού στάτους, όπου οι ΟΤΑ θα έχουν αυτόβουλη δράση και πραγματική οικονομική αυτοτέλεια, με ξεκάθαρο και μακροπρόθεσμο διαχειριστικό και αναπτυξιακό ορίζοντα.