Την επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων που εκτελούνται στα πλαίσια του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας ζητά ο περιφερειάρχης κ. Κώστας Αγοραστός με επιστολή του προς τους εμπλεκόμενους φορείς. Στην επιστολή του επισημαίνει πως τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ έχουν εισέλθει στην τελική φάση υλοποίησης τους και απομένει σχεδόν ένας χρόνος μέχρι τη λήξη της επιλεξιμότητας των δαπανών τους. Σύμφωνα με το εν ισχύ σύστημα και κανόνες διαχείρισης έργων ΕΣΠΑ και τις Εγκυκλίους του αρμοδίου Υπ. Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας, καθίσταται σαφές ότι πρέπει να ολοκληρώσουν το φυσικό και οικονομικό αντικείμενό τους πριν το τέλος του 2015 και άμεσα να ξεκινήσει και η λειτουργία τους. Επιπρόσθετα, πρέπει να αποδώσουν τις προβλεπόμενες δαπάνες τους και στο τρέχον έτος (2014). Η επίτευξη των στόχων και χρονοδιαγραμμάτων χρηματοδότησης των έργων από το ΕΣΠΑ, πρέπει να τηρείται χωρίς αποκλίσεις. Σε διαφορετική περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος δημοσιονομικών διορθώσεων σε αυτά. Η επιστολή αναλυτικά έχει ως εξής:
«Υπενθυμίζοντας τα όσα ισχύουν σύμφωνα με τους κανονισμούς και κανόνες του ΕΣΠΑ, αναφέρουμε ότι έργα με προϋπολογισμό μικρότερο των 5 εκατ ευρώ, όπου αποτελούν και την πλειοψηφία των έργων του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας, δε δύναται ούτε να δηλωθούν «Ημιτελή» (ως ίσχυε στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο, ήτοι να λάβουν παράταση υλοποίησής τους μετά τη λήξη της περιόδου ΕΣΠΑ), ούτε να επιμεριστούν σε «φάσεις» υλοποίησης μεταξύ περιόδου 2007-2013 και 2014-2020 (έργα phasing). Τα έργα μεγαλύτερου προϋπολογισμού υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις και εφόσον είναι αναγκαίο, όπως θα αιτιολογηθεί και αξιολογηθεί σχετικά, θα μπορούσαν να επιμεριστούν μεταξύ των 2 προγραμματικών περιόδων. Η Υπηρεσία μας σε στενή συνεργασία με τους φορείς σας και λαμβάνοντας υποχρεωτικά υπόψη αφενός τις υποχρεώσεις χρηματοδοτικής κάλυψης του τρέχοντος προγράμματος, αφετέρου τους κανόνες επιλεξιμότητας και χρηματοδοτικής δυνατότητας που ισχύουν στη νέα προγραμματική περίοδο, εξετάζει τις τυχόν εξαιρέσεις που μπορούν και πρέπει να υπάρξουν. Τέλος, δυνατότητα «μεταφοράς» έργου από το τρέχον Πρόγραμμα στη νέα περίοδο, είναι ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία και απευκταία, καθόσον επιφέρει πολλαπλές επιπτώσεις.
Ως εκ τούτου, ισχύει το ανελαστικό έγκαιρης υλοποίησης και αποπληρωμής των έργων έως τέλος 2015. Απαιτήσεις πληρωμής που θα υπολείπονται μετά τη λήξη του 2015, δεν είναι δεδομένο ότι θα καλυφθούν από εθνικούς πόρους, αλλά θα βαρύνουν τους προϋπολογισμούς των Δικαιούχων και Κυρίων τους. Τέλος, το δυσμενέστερο σενάριο της μη έγκαιρης ολοκλήρωσης και έναρξης λειτουργίας έργου ΕΣΠΑ, οδηγεί σε δημοσιονομική διόρθωση του συνολικού ποσού που δαπανήθηκε σε βάρος των φορέων του. Συνοψίζοντας, καταλήγουμε ότι προς το συμφέρον των ιδίων των έργων και των στόχων υλοποίησής τους, του εθνικού προϋπολογισμού αλλά και αυτών των δικαιούχων, απαιτείται η πλήρης ενεργοποίηση όλου του υπηρεσιακού και πολιτικού μηχανισμού για εξάλειψη κάθε πιθανότητας αστοχίας, ορθό και έγκαιρο αποτέλεσμα.
Στα πλαίσια αυτά, για την ελαχιστοποίηση των χρόνων στα στάδια υλοποίησης των έργων, αλλά και για την ορθή υλοποίησή τους, απαιτούνται:
- Άμεση υποβολή τευχών δημοπράτησης στη Διαχειριστική Αρχή για προέγκριση, για τις περιπτώσεις έργων που εκκρεμούν έως σήμερα. Σε περίπτωση υπέρβασης του χρόνου που ορίζεται στο Σύμφωνο Όρων των Αποφάσεων Ένταξης, τα έργα επανελέγχονται από τη Διαχειριστική Αρχή ως προς την παραμονή τους στο ΕΣΠΑ ή την απένταξή τους. Τα τεύχη πρέπει να συντάσσονται με κάθε επιμέλεια και με ενσωμάτωση όλων των πρόσφατων νομοθετικών ρυθμίσεων, ώστε να μην υπάρχει ανάγκη διορθώσεων και καθυστερήσεων. Στα τεύχη δημοπράτησης δημοσίων έργων υποχρεωτικά πρέπει να προβλέπονται τμηματικές προθεσμίες και ρήτρες υπερημερίας. Για τις προμήθειες και υπηρεσίες άνω του προϋπολογισμού που ορίζεται από τη νομοθεσία, ισχύει πλέον η διαγωνιστική διαδικασία μέσω της ηλεκτρονικής βάσης για όλους τους φορείς.
- Με τη λήψη της προέγκρισης δημοπράτησης από τη Διαχειριστική Αρχή, πρέπει να προχωράει η έγκριση στο αρμόδιο όργανο του φορέα αμελλητί, ως επείγουσα διαδικασία. Ακολουθεί της εγκρίσεως η δημοσιοποίηση του διαγωνισμού. Στις περιπτώσεις που η προέγκριση δίνεται «υπό προϋποθέσεις», αυτές τακτοποιούνται από τον φορέα πριν την έγκρισή του και δεν απαιτείται επανέλεγχος από την Υπηρεσία μας. Ο επανέλεγχος τήρησης προϋποθέσεων προέγκρισης πραγματοποιείται στη φάση του προσυμβατικού ελέγχου. Η έγκριση των τευχών και αποδεικτικό δημοσιοποίησής του κοινοποιείται άμεσα στην Υπηρεσία μας.
- Μείωση των χρόνων εξέλιξης Διαγωνισμών έως και την Ανάθεση, εξαιρουμένων βεβαίως των διαστημάτων εμπλοκών με ενστάσεις και προσφυγές, παρότι και αυτά επιδέχονται επιτάχυνση και κυρίως την κατάλληλη νομική υποστήριξη για ορθή αντιμετώπισή τους. Ειδικότερα η συνεδρίαση των αρμοδίων Επιτροπών και οργάνων, η σύνταξη και κοινοποίηση πρακτικών κλπ. πρέπει να είναι πρώτης προτεραιότητας και άμεσης ενέργειας. Για όποιο τυχόν ειδικό πρόβλημα προκύπτει, παρακαλούμε για έγγραφη ενημέρωσή μας.
- Άμεση υποβολή για Προσυμβατικό έλεγχο στην Υπηρεσία μας με την έγκριση της Απόφασης κατακύρωσης, με το σύνολο των απαιτούμενων δικαιολογητικών. Αναμονή της προέγκριση συμβασιοποίησης της Διαχειριστικής Αρχής πριν άλλης ενέργειάς σας. Ειδικότερα δεν κοινοποιείται εκ μέρους σας η εγκριτική του αποτελέσματος του Διαγωνισμού στον αναδειχθέντα ανάδοχο εάν προηγούμενα δεν εξασφαλιστεί η συμφωνία της Διαχειριστικής Αρχής. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται πλέον η επιβεβαίωση απρόσκοπτης χρηματοδότησης του έργου. Πρόσθετα, σε ορισμένες περιπτώσεις έργων από την Απόφαση Ένταξης (Σύμφωνο Όρων) προκύπτουν προϋποθέσεις που πρέπει να έχουν τακτοποιηθεί για να δύναται το έργο να συνάψει σύμβαση (ή και δημοπρατηθεί). Για τις ενέργειες αυτές ο Φορέας πρέπει να ενεργεί τάχιστα, ώστε να μην αποτελέσουν αιτία καθυστέρησης εξέλιξης έργου.
- Σύναψη σύμβασης το συντομότερο δυνατόν, με μείωση -εφόσον υπάρχει δυνατότητα και σε συνεργασία με τον αναδειχθέντα ανάδοχο- των ελάχιστων προθεσμιών που θέτει ο νόμος. Κοινοποίηση σύμβασης και Τ.Δ.Υ. στη Διαχειριστική Αρχή.
- Τάχιστη εγκατάσταση εργολάβου και έναρξη εργασιών έργων. Η σύνταξη – έγκριση του χρονοδιαγράμματος πρέπει να γίνεται στον ελάχιστα δυνατό χρόνο μετά την υπογραφή της σύμβασης. Εφόσον προβλέπονται τμηματικές προθεσμίες, πρέπει να αποτυπώνονται. Οι εργασίες που κατανέμονται μετά την 31η-12-2015 λόγω πιθανής διάρκειας σύμβασης που υπερβαίνει την ημερομηνία αυτή, πρέπει να περιορίζονται στις ελάχιστες.
- Η τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης των έργων, πρέπει να ελέγχεται καθημερινά. Κάθε απόκλιση, έστω και για λόγους αποδεκτούς (π.χ. κακές καιρικές συνθήκες) πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιτάχυνση στο επόμενο χρονικό διάστημα εκτέλεσης ώστε να μην προκύψει παράταση στο έργο. Οι Υπηρεσίες οφείλουν να προβαίνουν καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης των έργων στις απαιτούμενες κατά Νόμο ενέργειες για την αποτροπή φαινομένων μη αιτιολογημένων καθυστερήσεων και δια έγγραφης αλληλογραφίας με τους Αναδόχους. Σε περίπτωση μη ανταπόκρισης ή άλλα ειδικά προβλήματα που τυχόν προκύψουν, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα και σε συνεργασία με την Υπηρεσία μας. Τέλος, εφόσον εργολαβία οδηγηθεί αναγκαστικά σε «έκπτωση», η ολοκλήρωση του έργου θα γίνει μέσω νέας εργολαβίας και μετά την τακτοποίηση των διαχειριστικών θεμάτων.
- Τα θέματα ποιότητας εκτέλεσης εργασιών πρέπει επίσης να ελέγχονται, σύμφωνα με τις προδιαγραφές των έργων και την ισχύουσα νομοθεσία. Υπενθυμίζουμε ότι έργα που ελέγχονται από τον ΕΣΠΕΛ (εν δυνάμει όλα τα έργα του ΕΣΠΑ) και κατατάσσονται σε κατηγορία ii, έχουν αναστολή χρηματοδότησης έως και την τακτοποίηση των εκκρεμοτήτων τους και επανακατάταξή τους σε αποδεκτή κατηγορία. Θέματα που καταγράφονται ως συστάσεις από τον ΕΣΠΕΛ, ανεξαρτήτως κατηγορίας κατάταξης έργου, πρέπει να τακτοποιούνται πριν την περαίωση του έργου.
- Ευρήματα ελέγχων ΕΔΕΛ ή και Διαχειριστικής Αρχής : οι απαντήσεις στις συστάσεις που τίθενται δια των εκθέσεων ελέγχου έχουν προθεσμία τακτοποίησης. Προκειμένου να μην παραμένουν ανοικτές συστάσεις, οφείλεται άμεση τακτοποίηση και απάντηση αρμοδίως. Η διαδικασία επιτοπίων ελέγχων προβλέπει διαδικασία έκφρασης αντιρρήσεων σε τακτές προθεσμίες. Για κάθε ειδικότερο ζήτημα, η Μονάδα Ελέγχου της Υπηρεσίας μας μπορεί να παράσχει κάθε επιπρόσθετη πληροφόρηση.
- Έγκαιρη υποβολή και προώθηση Λογαριασμών έργων και Πληρωμή τους. Τα αιτήματα χρηματοδότησης των έργων πρέπει να υποβάλλονται έγκαιρα στους «φορείς χρηματοδότησης» των έργων και στην Υπηρεσία μας, ώστε να εξασφαλίζονται τα απαιτούμενα ποσά προς πληρωμή. Αντίθετα, αιτήσεις χρηματοδότησης υπερβάλλουσες των εκάστοτε αναγκών χρηματοδότησης έργων, οδηγούν αναίτια σε λιμνάζοντα ποσά στους τραπεζικούς λογαριασμούς των έργων, στερώντας τα από άλλα έργα. Σε ότι αφορά στις ετήσιες πιστώσεις των έργων στο Π.Δ.Ε. και εφόσον απαιτείται αύξηση σε έργο, πρέπει αντίστοιχα να ενημερώσετε έγκαιρα τους αρμόδιους φορείς, ώστε να υπάρξει σχετική τακτοποίηση. Η ορθή δημοσιονομική διαχείριση των πιστώσεων του Π.Δ.Ε. είναι υποχρέωση όλων των εμπλεκομένων φορέων. Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία δεν επιτρέπεται στους λογαριασμούς των έργων η συμπερίληψη εργασιών με προσωρινές επιμετρήσεις πέραν του 20% του λογαριασμού. Σε ότι αφορά στην ενεργοποίηση των ηλεκτρονικών πληρωμών έργων Π.Δ.Ε. σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, παρακαλούμε για την ετοιμότητά σας ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις πληρωμής, ειδικά στην τρέχουσα περίοδο και εν όψει ολοκλήρωσης δαπανών έτους 2014. Οι προβλέψεις δαπανών στα έργα όπως έχουν δηλωθεί από τους Φορείς σας για το έτος 2014, πρέπει να επιτευχθούν με δαπάνες, προκειμένου να επιτευχθεί η τεθείσα απορρόφηση του Προγράμματος που συμβάλει στον εθνικό στόχο απορρόφησης ΕΣΠΑ έτους 2014.
- Έγκαιρη, τεκμηριωμένη και σύμφωνα με την τρέχουσα νομοθεσία, υποβολή αιτημάτων για Προεγκρίσεις Α.Π.Ε. , τροποποιήσεων κ.α. Οι Α.Π.Ε. των έργων πρέπει να υποβάλλονται στην Υπηρεσία μας για προέγκριση με πλήρη αιτιολόγηση και όλα τα απαραίτητα υποστηρικτικά στοιχεία. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να τροποποιείται το βασικό σχέδιο του έργου, ούτε να απομειώνεται το φυσικό αντικείμενό του, κατάσταση που οδηγεί σε διόρθωση ποσών. Η σύνταξή τους πρέπει να είναι έγκαιρη προκειμένου να μην εκκρεμούν εκτελεσμένες εργασίες χωρίς δυνατότητα πληρωμής. Υπενθυμίζουμε τη δυνατότητα που δίνει η νομοθεσία για έγκριση «επειγουσών» εργασιών, προκειμένου να υπάρξει άμεση αντιμετώπιση πληρωμών όταν απαιτείται. Η διαδικασία αυτή απαιτεί την προέγκριση της Διαχειριστικής Αρχής. Σε ότι αφορά στις «τροποποιήσεις» της αρχικής μελέτης του έργου με την οποία δημοπρατήθηκε, σας γνωρίζουμε ότι πρέπει να γίνεται με τήρηση της διαδικασίας που προβλέπει ο νόμος 3669/08, μετά τη χορήγηση σχετικής προέγκρισης. Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανόν να πρέπει να τροποποιηθούν και σχετικές αδειοδοτήσεις του έργου (π.χ. άδεια δόμησης κ.α.). Αντίστοιχη διαδικασία υποβολής πλήρους αιτήματος και προέγκρισης από την Διαχειριστική Αρχή, ακολουθείται και στις περιπτώσεις που απαιτείται χορήγηση παράτασης προθεσμίας εκτέλεσης σε έργο.
Τα εγκεκριμένα Τεχνικά Δελτίων Έργων, Υποέργων καθώς και η Απόφαση Ένταξης, πρέπει να παρακολουθούνται ως προς την ισχύ των στοιχείων τους και να γίνεται επικαιροποίησή τους κάθε φορά που χρειάζεται. Σας ενημερώνουμε ότι στο επόμενο διάστημα του έτους, η Υπηρεσία μας θα προβεί σε τροποποίηση Αποφάσεων Ένταξης προκειμένου να επικαιροποιηθούν ως προς τα στοιχεία τους, αλλά και στο πλαίσιο έναρξης «Ολοκλήρωσης» των έργων που έχουν περατωθεί. Στο πλαίσιο αυτό, επανεξετάζεται η δυνατότητα παραμονής στο Πρόγραμμα των έργων που δεν απέκτησαν ακόμα Σύμβαση, παρότι παρήλθε το προβλεπόμενο διάστημα σύμφωνα με το ΣΔΕ και την Απόφαση Ένταξής τους. Ειδικότερα για τα έργα, κυρίως προμηθειών, που εμπλέκονται με διαδικασίες προσφυγών ή και δικαστικές διαδικασίες, πρέπει να υποβληθεί από τους Φορείς τους αναλυτική τεκμηρίωση για τους λόγους καθυστέρησης, το έγκαιρο των ενεργειών των φορέων τους και τη δυνατότητα ολοκλήρωσης φυσικού και οικονομικού αντικειμένου τους έως το τέλος 2015. Οι μελέτες ΓΠΣ και ΣΧΟΑΑΠ θεωρούνται ολοκληρωμένες με την έκδοση του ΦΕΚ έγκρισής τους, που δεν μπορεί να είναι μεταγενέστερο του 1ου εξαμήνου 2016, έχοντας ολοκληρώσει την εκπόνηση και αποπληρωμή τους έως το τέλος 2015.
Τέλος, υπενθυμίζουμε τις λοιπές υποχρεώσεις των Φορέων που απορρέουν από το Σύστημα Διαχείρισης Έργων ΕΣΠΑ και αφορούν στην έγκαιρη και ορθή υποβολή των Μηνιαίων Δελτίων Δήλωσης Δαπανών με όλα τα υποστηρικτικά τους έγγραφα, καθώς και των Εξαμηνιαίων Δελτίων Παρακολούθησης (με συμπλήρωση όλων των πεδίων τους – και απολογισμού εργασιών και πρόβλεψης εργασιών επόμενου διαστήματος). Η έγκριση αυτών στο Ο.Π.Σ. από την Υπηρεσία μας, μετά από έλεγχο σύμφωνα με το ΣΔΕ, αποτελεί ανελαστική υποχρέωση, καθόσον μέσω του Ο.Π.Σ. και μόνο παρακολουθείται η πορεία κάθε έργου, αλλά και πραγματοποιούνται τα «Αιτήματα Πληρωμής» της χώρας μας για τα προγράμματα του ΕΣΠΑ προς την Ε.Ε.
Στην τρέχουσα περίοδο ολοκλήρωσης του ΕΣΠΑ και παράλληλης οριστικοποίησης προγραμμάτων περιόδου 2014-2020 για την έγκρισή τους από Ε.Ε. και άμεση έναρξη εφαρμογής τους, απαιτείται πλήρης ενεργοποίηση και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων, για το καλύτερο αποτέλεσμα στη Θεσσαλία.
Παρακαλούμε για πλήρη επιτάχυνση ενεργειών σας και σε όλα τα στάδια εξέλιξης των έργων του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας, προκειμένου να υλοποιηθούν σύμφωνα με τους κανόνες ένταξής τους στο Πρόγραμμα και προκειμένου να μην υπάρξουν διορθώσεις. Η Υπηρεσία μας και τα αρμόδια στελέχη της παραμένουν στη διάθεση των φορέων σας για κάθε υποστήριξη».