Ενόψει της κατάθεσης, προς ψήφισηστη Βουλή,του Νομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, με τίτλο:«Εθνικό Σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης και άλλες διατάξεις», θα επιχειρηθεί η αιτιολόγηση της αναγκαιότητας ίδρυσης –για πρώτη φορά, σε εθνικό επίπεδο- Θεματικού Δ.ΙΕΚ, για τον πρωτογενή τομέα.
Στις παράγρ. 1 και 2, του άρθρου 22, του εν λόγω νομοσχεδίου αναφέρεται ο σκοπός λειτουργίας των Δ.ΙΕΚ, συγκεκριμένα:
α) η παροχή αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης σε αποφοίτους της μη υποχρεωτικήςδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή των Γενικών Λυκείων (ΓΕ.Λ.) και των ΕΠΑ.Λ., καθώςκαι σε κατόχους ισότιμων τίτλων και
β) η εξασφάλιση στους καταρτιζόμενους αντίστοιχων προσόντων, με τη διδασκαλίαεπιστημονικών, τεχνικών, επαγγελματικών και πρακτικών γνώσεων και την καλλιέργειαανάλογων δεξιοτήτων, ώστε να διευκολύνεται η επαγγελματική τους ένταξη και ναδιασφαλίζεται η προσαρμογή τους στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της παραγωγικήςδιαδικασίας.
Τα Ι.Ε.Κ. λειτουργούν ως ευέλικτα όργανα διαρκούς παροχής, αναπροσαρμογής καιεκσυγχρονισμού των προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού και αποστολή τους είναι ηπαροχή ουσιαστικών και τυπικών επαγγελματικών εφοδίων και προσόντων με σκοπό τηδιευκόλυνση της κινητικότητας των εργαζόμενων, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομία της χώρας, με τη συμβολή τους στην αύξηση της παραγωγικότητας και την οικονομικήμεγέθυνση.
Για πρώτη φορά, από την ίδρυση των ΙΕΚ (Ν. 2009/1992) και ακολούθως με την επανίδρυση τους και τον επαναπροσδιορισμό νέων ειδικοτήτων (Ν. 4186/2013), καθιερώνονται Θεματικά Δ.ΙΕΚ. Αποστολή κάθε Θεματικού Ι.Ε.Κ. αποτελεί η πιλοτικήανάπτυξη και προώθηση ειδικοτήτων επαγγελματικής κατάρτισης που αντιστοιχούν σεστοχευμένο κατά περίπτωση αναπτυξιακό τομέα της οικονομίας, εφαρμόζοντας καινοτόμεςμεθόδους λειτουργίας και υιοθετώντας καλές διεθνείς πρακτικές (παρ. 2,άρθρο 24).
Σε πρόσφατη συνέντευξη της, η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, εξήγγειλε τον προγραμματισμό λειτουργίας πέντε Θεματικών ΙΕΚ στην επικράτεια, εκ των οποίων, ένα πρόκειται να λειτουργήσει στη Θεσσαλία και θα σχετίζεται με τον πρωτογενή τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη είναι θεσμοθετημένη η Ομάδα Προσανατολισμού Γεωπονίας, Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής, με τρεις επιμέρους τομείς, στους οποίους εμπεριέχονται συνολικά δέκα οκτώ (18) ειδικότητες:
ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ
- Στέλεχος Διοίκησης και Οικονομίας στον Τομέα της Αγροτικής Οικονομίας
- Τεχνικός Μελισσοκομίας
- Τεχνικός Βιολογικής/ Οργανικής Γεωργίας
- Τεχνικός Αγροτουρισμού
- Τεχνικός Δασικής Προστασίας
- Τεχνικός Θερμοκηπίων και καλλιεργειών υπό κάλυψη
- Τεχνικός Συντήρησης και επισκευής Γεωργικών Μηχανημάτων
- Τεχνικός Δενδροκομίας και Εναλλακτικών Δενδρωδών Καλλιεργειών
- Τεχνικός Τεχνολογικών Εφαρμογών και Εγκαταστάσεων σε Έργα Τοπίου και Περιβάλλοντος
ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ
- Στέλεχος Τεχνολογίας και Ελέγχου Τροφίμων και Ποτών
- Τεχνικός Γαλακτοκομίας – Τυροκόμος
- Τεχνικός Αμπελουργίας & Οινολογίας
- Τεχνικός Ποτοποιίας – Αποσταγματοποιίας
- Στέλεχος Επιχειρήσεων Τυποποίησης, Μεταποίησης και Εμπορίας Αγροτικών Προϊόντων
- Διαχειριστής Συστημάτων Εκτροφής Αγροτικών Ζώων
- Διαχειριστής Γεωργοκτηνοτροφικών Εκμεταλλεύσεων
ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ
- Στέλεχος Διατροφής & Διαιτολογίας
- Υπεύθυνος Μονάδας Συστηματοποιημένου Επισιτισμού – (Catering)
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και γνώμονα το μέλλον των νέων της περιοχής, της επαγγελματικής τους αποκατάστασης, καθώς και της οικονομικής ανάταξης της τοπικής αγοράς, τίθενται τα εξής ερωτήματα:
- Κρίνεται αναγκαία η ίδρυση και λειτουργία ενός τέτοιου παρόχου κατάρτισης με έδρα την πόλη της Καρδίτσας;
Σαφώς και είναι αναγκαία, ίσως και επιβεβλημένη. Οι ειδικότητες που προσφέρονται στα Δ.ΙΕΚ καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα του πρωτογενή τομέα και του τομέα μεταποίησης αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων. Η πρόσφατη οικονομική κρίση –πιθανά και οι επιπτώσεις της υγειονομικής- καθώς και το αυξημένο ποσοστό ανεργίας, έστρεψαν ή θα στρέψουν όλο και περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό προς την ενασχόληση του με τον πρωτογενή τομέα. Η περιοχή μας, ως κατεξοχήν αγροτική και κτηνοτροφική με τάσεις ανάπτυξης του κλάδου μεταποίησης και τυποποίησης των προϊόντων αυτών, έχει ανάγκη από καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό.
- Διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές για την απρόσκοπτη ανάπτυξη και λειτουργία της νέας δομής;
Σίγουρα υπάρχουν όλες εκείνες οι υποδομές που μπορούν να υποστηρίξουν το εγχείρημα. Τα πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια, για το μεγαλύτερο μέρος των ειδικοτήτων, του Εργαστηριακού Κέντρου Καρδίτσας μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη του σκοπού. Επίσης, η συνεργασία μας με τοπικές επιχειρήσεις, που διαθέτουν πιστοποιημένα εργαστήρια, έχει αποδείξει το αμοιβαίο όφελος.
- Ποιες ειδικότητες μπορούν να λειτουργήσουν στο Θεματικό Δ.ΙΕΚ, στην περιοχή μας; Το νομοσχέδιο προβλέπει τη σύσταση του Συμβούλιο Σύνδεσης με τηνΠαραγωγή και την Αγορά Εργασίας (Σ.Σ.Π.Α.Ε.).Τα Σ.Σ.Π.Α.Ε. έχουν ως αποστολή την υποβολή εισηγήσεων-γνωμοδοτήσεων προς τοΚεντρικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Κ.Σ.Ε.Ε.Κ.),για θέματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και, ιδίως, για τους τομείςκαι ειδικότητες που πρέπει να λειτουργήσουν στα δημόσια Ι.Ε.Κ.. Επίσης, η δυνητική λειτουργία των ειδικοτήτων μπορεί να καθορισθεί από τις ανάγκες της τοπικής αγοράς.
- Γιατί να ιδρυθεί και να λειτουργήσει το Θεματικό Δ.ΙΕΚ στην Καρδίτσα;
Η περιφερειακή ενότητα Καρδίτσας, η πιο «φτωχή» της Θεσσαλίας, με το χαμηλότερο κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) [ΕΛΣΤΑΤ], δίκαια διεκδικεί τη δομή αυτή. Η Λάρισα με υψηλότερο πληθυσμό και οικονομία διαθέτει την Αβερώφειο Γεωργική Σχολή με ειδικότητες στους τομείς Ζωοτεχνίας και Γεωργικών Μηχανημάτων, καθώς και ιδιωτικά ΙΕΚ που παρέχουν κατάρτιση, αποκλειστικά, στους τομείς της αγροτοκτηνοτροφικής οικονομίας. Ο Βόλος και τα Τρίκαλα με εύρωστη οικονομία στους κλάδους της Βιομηχανίας, του Τουρισμού και του Εμπορίου θα υπολείπονταν έναντι της θέσης της Καρδίτσας. Επίσης, διαθέτουν αρκετές δημόσιες και ιδιωτικές δομές που υποστηρίζουν την κατάρτιση των νέων των περιοχών τους. Η Καρδίτσα διαθέτει το Δημόσιο ΙΕΚ που παρέχει Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση σε όλους τους τομείς, διαφορετικούς κάθε χρονιά, το ΙΕΚ του Νοσοκομείου που παρέχει κατάρτιση σε μία-δυο ειδικότητες μόνο του τομέα υγείας και το ΙΕΚ του ΟΑΕΔ το οποίο προτείνει και υποστηρίζει ειδικότητες εκτός της εν λόγω ομάδας προσανατολισμού. Αξιοσημείωτη είναι η έλλειψη ιδιωτικού φορέα Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης στην πόλη μας.
Με την ανακατανομή των πανεπιστημιακών τμημάτων η πόλη της Καρδίτσας απώλεσε το τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας. Το κενό αυτό είναι δυνατό, να καλυφθεί από την αντίστοιχη ειδικότητα του Θεματικού ΙΕΚ.
- Ποια η προστιθέμενη αξία της ίδρυσης του θεματικού ΙΕΚ στην πόλη μας;
Κάνοντας χρήση του λιτού αλλά σημαντικού αποφθέγματος του Γάλλου συγγραφέα Victor Marie Vicomte Hugo (Βίκτωρ Ουγκώ, 1802-1885): «Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή», θεωρούμε ότι η προσπάθεια μας, μόνο οφέλη μπορεί να αποφέρει στην περιοχή μας. Το θεματικό ΙΕΚ το έχει ανάγκη η τοπική και η ευρύτερη αγροτική οικονομία, η τοπική κοινωνία, οι νέοι μας, ο τόπος μας.
Το θεματικό ΙΕΚ δύναται να αποτελέσει πόλο έλξης πολλών υποψήφιων καταρτιζόμενων από όλη τη χώρα που επιθυμούν να καταρτισθούν σε κάποια από τις ειδικότητες του, αφού θα είναι το μοναδικό ΙΕΚ στην επικράτεια που θα παρέχει Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση στον πρωτογενή τομέα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων όπου φοιτούν νέοι από όλη τη χώρα και όχι μόνο από την τοπική κοινωνία.
- Ποιος ο αντίκτυπος της ίδρυσης του θεματικού ΙΕΚ στην επαγγελματική σταδιοδρομία των νέων μας;
Σύμφωνα με το άρθρο 43, “Πρόσβαση στο Επίπεδο έξι του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων”, του εν λόγω νομοσχεδίου “Εθνικό Σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης και άλλες διατάξεις”, προβλέπεται η δυνατότητα πρόσβασης αποφοίτων ΙΕΚ, στα ΑΕΙ. Η δυνατότητα πρόσβασης στα ΑΕΙ θα γίνεται μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων σε τρία (3) μαθήματα του προγράμματος σπουδών του τμήματος υποδοχής, που θα διενεργούνται με την επιμέλεια των ΑΕΙ. Ολα αυτά εφόσον οι υποψήφιοι έχουν πιστοποίηση από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ).
Εκτός από τη δυνατότητα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, σε πολλά ενδιαφέροντα επιστημονικά πεδία και τμήματα, οι νέοι μας θα έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν, με σύγχρονη και εμπεριστατωμένη γνώση, τις οικογενειακές τους αγροτικές επιχειρήσεις ή να προβούν στην καινοτομία, τη νέα επιχειρηματικότητα και τις συνεργασίες μέσω συνεταιρισμών παραγωγής και διάθεσης αγροτικών προϊόντων. Σε μια οικονομία, συνεχώς μεταβαλλόμενη, λόγω της παγκοσμιοποίησης και τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης η πιστοποίηση των προσόντων καθίσταται αναγκαία σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Το εισιτήριο για την απόκτηση των πιστοποιημένων προσόντων μπορεί να το παρέχει μόνο η Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση και δη, το ΙΕΚ. Στον τομέα της Αγροτικής Οικονομίας μόνο το Θεματικό ΙΕΚ θα παρέχει αυτή τη δυνατότητα ή η τάξη Μαθητείας των ΕΠΑΛ.
- Πως μπορεί να υλοποιηθεί η ίδρυση του πρώτου Θεματικού Δημόσιου ΙΕΚ στον πρωτογενή τομέα και να λειτουργήσει στην Καρδίτσα;
Οι τοπικοί φορείς, κοινωνικοί εταίροι, πολιτεία, τοπικές επιχειρήσεις, υποψήφιοι καταρτιζόμενοι θα πρέπει να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση υλοποίησης. Οποιαδήποτε αλλαγή συντελείται, οφείλουμε να τη λαμβάνουμε ως ευκαιρία, να την αναδεικνύουμε και να την αξιοποιούμε.
Επισημαίνεται ότι, ποτέ δεν έχουν επιτευχθεί αξιόλογα δημιουργήματα, με αντοχή στο χρόνο και πρόσδοση κερδών στο κοινωνικό σύνολο, όταν υπήρξαν ανταγωνιστικές διαθέσεις. Η προσπάθεια μας δεν έχει σκοπό να ανταγωνιστεί καμία εκπαιδευτική δομή ή επιχείρηση ή οποιονδήποτε άλλο δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, καλούμε, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στον τόπο μας, τους κοινωνικούς τοπικούς εταίρους, τις τοπικές επιχειρήσεις, τους απλούς πολίτες, στην ενεργοποίηση, τη συνεργασία, την υποστήριξη της υλοποίησης και λειτουργίας της νέας δομής στην περιοχή μας. Ας αδράξουμε την ευκαιρία και ας την αξιοποιήσουμε ως πρόκληση…
Του Θεόδωρου Π. Μπαλωμένου, Διευθυντή Δ. ΙΕΚ Καρδίτσας