Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» αναφέρεται σε μια συνολική και ενιαία διοικητική μεταρρύθμιση που αφορά την αλλαγή στο κεντρικό κράτος και τις δομές του, τη δημιουργία αιρετής περιφερειακής αυτοδιοίκησης, αλλά και την ενίσχυση και αναβάθμιση του ρόλου των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ.
Η μεταρρύθμιση αυτή είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία για τη χώρα να αλλάξει ρότα. Είναι η ευκαιρία του πολιτικού συστήματος να αναδιαταχθεί, να εξυγιανθεί, και να εκσυγχρονιστεί. Γιατί είναι κοινή παραδοχή ότι η χρόνια δημοσιονομική παθογένεια της Ελλάδας οφείλεται κυρίως στην παθογένεια του πολιτικού συστήματος. Ένα σύστημα που:
- § ζητά την υποτέλεια του πολίτη.
- § Έχει υποβαθμίσει τη χώρα. Με διοικητικές δομές και οικονομικές διαπλοκές που αναπαράγουν απλώς τη διαφθορά και την πολιτική μετριότητα (για την βουλευτική εκλογή στην Αθήνα απαιτούνται μερικές φορές εκατοντάδες χιλιάδες Ευρώ).
- § ούτε προλαμβάνει αλλά ούτε και θεραπεύει φαινόμενα χρηματισμού, αδιαφάνειας, ανακύκλωσης μαύρου χρήματος, σε όλα τα επίπεδα τόσο της δημόσιας διοίκησης όσο και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας (γρηγορόσημο, φακελάκι, ιδιαίτερο φροντιστήριο, εφοριακός και τελωνειακός έλεγχος, πολεοδομίες, κ.λ.π.)
- § εξέθρεψε φαινόμενα Βατοπεδίου, Κουμπάρων, Χρηματιστηρίου, Ομολόγων, Siemens, «εξοπλιστικές» προμήθειες, κ.λ.π.
- § δημιούργησε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στρατιές εξαρτημένων αυτοδιοικητικών, είτε από υπουργούς, είτε από βουλευτές, είτε από πολιτικά κόμματα, είτε από εκδοτικά ή οικονομικά συμφέροντα.
- § εξέθρεψε το «εγώ» του κάθε αιρετού, άσχετα αν είναι στην Άνω Πετινίτσα ή στην πρωτεύουσα. Δημιουργήθηκε έτσι ένας στρατός χιλιάδων ανθρώπων που συνεδριάζουν μια φορά το μήνα (!) για να επιλύσουν τα προβλήματα του δήμου τους
Το σχέδιο «Καλλικράτης» είναι μια ευκαιρία για να αναδιαταχθεί η πολιτική σκακιέρα. Να αλλάξουν όλα και παντού. Να δώσει νέα αξία και περιεχόμενο στη δομή, στον τρόπο σκέψης και λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης. Να δοθεί στους πολίτες η ευκαιρία να αποφασίζουν για τα του οίκου τους. Κι ας θρηνούν οι μεσάζοντες των τοπικών κοινωνιών. Εξάλλου η διοικητική μεταρρύθμιση ήταν πάγια θέση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επομένως, πρώτα όλοι οι άνθρωποι της αυτοδιοίκησης πρέπει να στηρίξουμε και να εγγυηθούμε την προσπάθεια επιτυχούς έκβασης του μεγάλου αυτού εγχειρήματος. Να ζητήσουμε και να εγγυηθούμε τα εξής:
- Αυτοπροσδιορισμό του κράτους, ώστε να είναι κράτος-στρατηγείο, ευέλικτο και αποτελεσματικό, αφήνοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων για περιφερειακά και τοπικά θέματα στους ΟΤΑ, με αποκέντρωση του κράτους και ενίσχυση της Αυτοδιοίκησης. Η μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων στην Περιφέρεια είναι η βασική προϋπόθεση για αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας, για την αναδιάταξη του παραγωγικού ιστού της κάθε περιοχής.
- Ταυτόχρονα, ο ισχυρός δήμος, πέραν του αναπτυξιακού του ρόλου, να συμβάλει στην κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή των τοπικών κοινωνιών και στη διαρκή ποιοτική αναβάθμιση της ζωής των πολιτών με την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών.
- Σε ό,τι αφορά τις συνενώσεις, δήμοι των 2.500 κατοίκων δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 1034 σημερινούς δήμους μόνον 224 (δηλ. το 20%) έχουν αποκτήσει διαχειριστική επάρκεια για αξιοποίηση του ΕΣΠΑ. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το ΕΣΠΑ, δηλ. η τελευταία αναπτυξιακή ευκαιρία της χώρας μας, δεν πρόκειται να ακουμπήσει το 80% των σημερινών δήμων !
Η υλοποίηση του προγράμματος «Καλλικράτης» εξαρτάται και από δύο ακόμη κρίσιμες παραμέτρους, δηλαδή από τον συντεταγμένο σχεδιασμό της μεταβίβασης αρμοδιοτήτων στην αιρετή περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση και οπωσδήποτε την αντίστοιχη μεταφορά πόρων. Απαιτείται σοβαρή εξειδίκευση των αρμοδιοτήτων ώστε να χτυπηθεί η αναποτελεσματικότητα, η αναβλητικότητα και η αδιαφάνεια. Η ίδια κρίσιμη αναγκαιότητα υπάρχει, ωστόσο, και για το ζήτημα της μεταφοράς πόρων. Χρηματοδότηση των νέων θεσμών, μέσα από ευρείες φορολογικές αποκεντρώσεις και εξάλειψη των προβλημάτων που μας ταλάνισαν στο παρελθόν με παρακρατηθέντες και οφειλόμενους πόρους.
Επίσης με το «Καλλικράτη» μπορεί να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί στους ΟΤΑ (για 1η φορά σε όλη τη δημόσια διοίκηση) η «Χάρτα Ανθρώπινου Δυναμικού», ώστε να αντιμετωπιστεί εξαρχής το μέγα θέμα του προσωπικού και κυρίως της διαχείρισης και ορθολογικής κατανομής του. Γιατί με 750.000 δημοσίους υπαλλήλους το μεγάλο πρόβλημα μάλλον δεν είναι ο αριθμός του προσωπικού, αλλά η ορθολογική αξιοποίησή του. Πλήρης καταγραφή του υπάρχοντος υπηρετούντος ανθρώπινου δυναμικού προσθήκες όπου χρειάζονται, ώστε να δρομολογηθεί το ενιαίο μισθολόγιο στο Δημόσιο για άρση των μισθολογικών αδικιών.
Τέλος, από τη στιγμή που οι δήμοι που προκύψουν θα είναι μεγάλοι (πληθυσμιακά και γεωγραφικά) μπορεί να εφαρμοστεί (και πάλι πρωτοποριακά) στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ο θεσμός της ηλεκτρονικής προμήθειας και ηλεκτρονικής δημοπρασίας, που υπάρχει στις οργανωμένες και προοδευμένες χώρες του εξωτερικού. Αυτό θα οδηγήσει σε συρρίκνωση της σπατάλης των χρημάτων για εκτέλεση έργων και ενίσχυση της διαφάνειας (αυτόματα θα εκλείψουν οι απευθείας αναθέσεις των 15.000€ και θα είναι πολύ δύσκολο σε εργολάβους να «στήσουν» διαγωνισμούς).
Εν τέλει είναι εύκολη η εφαρμογή του «Καλλικράτη»; Αναντίρρητα όχι. Έχει να συγκρουστεί με πάσης μορφής συμφέροντα, οικονομικά, προσωπικά, συλλογικά, τοπικά, εργολαβικά, κ.ά. Ας τον αφήσουμε όμως να λειτουργήσει. Ο «Καλλικράτης» είναι η ελπίδα για μια νέα ανάπτυξη, για κοινωνική αναγέννηση, για ανάταξη της χώρας και του πολιτικού συστήματος, καθώς μπορεί να συμβάλλει αποφασιστικά στο χτύπημα των πελατειακών σχέσεων και του μαύρου πολιτικού χρήματος.
Βασίλειος Σουφλάκος
Αντιδήμαρχος Έργων & Πολεοδομίας
Δήμου Καρδίτσας