[Του Χρήστου Τέγου].
Τελευταία στη χώρα μας γίνεται ευρεία συζήτηση αλλά και προετοιμασίες για να προχωρήσει μια νέα διοικητική διαίρεση της χώρας (Καποδίστριας ΙΙ). Προβάλλεται η αναγκαιότητα για δραστική μείωση του αριθμού των Νομαρχιών και των Δήμων.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για οριστικές αποφάσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις. Ποια άραγε είναι η ουσία αυτής της νέας μεταρρύθμισης;
Το πολιτικό σύστημα της χώρας τα τελευταία χρόνια στην προσπάθεια θωράκισής του πήρε μέτρα που είχαν σχέση με την λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, έκανε διοικητικές και θεσμικές αλλαγές που ούτε τυχαίες ήταν, ούτε ευκαιριακές (συνταγματικές αλλαγές, θεσμοθέτηση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, Καποδίστριας I κ.λπ.). Τώρα κρίνεται αναγκαίο να γίνει το επόμενο ποιοτικό βήμα. Ετοιμάζεται μια νέα μεταρρύθμιση σε όλη την έκταση του κράτους μέρος της οποίας θα είναι και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η συζήτηση που γίνεται σκόπιμα από πολλούς περιορίζεται στη μορφή των μηχανισμών, δηλαδή τον αριθμό των Περιφερειών, Νομών και Δήμων που πρέπει να έχουμε και όχι στο σκοπό για τον οποίο γίνεται αλλά και τις πολιτικές που θα κληθούν να εξυπηρετήσουν τα νέα όργανα.
Ποια είναι η κεντρική ιδέα του όλου εγχειρήματος που προετοιμάζεται μεθοδικά εδώ και χρόνια; Είναι η αποκέντρωση με ισχυρή αυτοδιοίκηση που προβάλλεται; Κάθε άλλο.
Η προτεινόμενη μείωση του αριθμού των Περιφερειών και των ΟΤΑ, η ανάπτυξη του μεγέθους τους, στην πραγματικότητα δεν έχει να κάνει με αποκέντρωση αλλά με τη δημιουργία ευνοϊκότερων όρων για την πιο συστηματική κρατική παρέμβαση πάνω στα νέα πολύ λιγότερα σχήματα, για τη διευκόλυνση της εφαρμοζόμενης πολιτικής που καθημερινά βιώνουν οι εργαζόμενοι την οποία απαρέγκλιτα θα ασκούν οι νέοι ΟΤΑ, αλλά και για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του κεφαλαίου μέσω των τοπικών και περιφερειακών οργάνων.
Το 1997, από την τότε Κυβέρνηση που προώθησε τον Καποδίστρια Ι, ακούσαμε πολλές υποσχέσεις.
Έλεγε:
«Το πρόγραμμα Καποδίστριας είναι θεμέλιο για ισχυρή και σύγχρονη Ελλάδα»
και υπογράμμιζε: «Η ζωή ξανά ριζώνει στην Ελληνική ύπαιθρο, οι κοινότητες αποκτούν υποδομές, υπηρεσίες και οφέλη. Οι Δήμοι πάνε στις κοινότητες κι όχι οι κοινότητες στους Δήμους. Οι κάτοικοι βρίσκουν δουλειά και μένουν στον τόπο τους».
Αυτά υπόσχονταν το Υπουργείο Εσωτερικών (ΒΗΜΑ 12/10/97).
Έντεκα χρόνια μετά, σήμερα, διαπιστώνουμε ότι ο «Καποδίστριας Ι» που έγινε δεν έφερε ανάπτυξη προς όφελος των δημοτών της περιφέρειας για τους οποίους υποτίθεται ότι έγινε. Δεν απέτρεψε την ερημοποίηση της υπαίθρου, δεν αναίρεσε τις οικονομικές περιφερειακές ανισομέρειες, δεν μείωσε την ανεργία, δεν βελτίωσε το εισόδημα των εργαζομένων, αντίθετα είδαμε τον πλούτο να συγκεντρώνεται όλο και σε λιγότερα χέρια και την δραματική αύξηση του ποσοστού των ελληνικών οικογενειών που ζουν κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας (είναι γύρω στο 20%).
Ταυτόχρονα όλοι γνωρίζουνε ότι η κατάσταση στους Δήμους και τις κοινότητες δεν είναι καθόλου καλή παρά τις υποσχέσεις για βελτίωση και από τα δύο κόμματα εξουσίας.
Αυτό που βιώνουμε είναι:
* Μεταφορά αρμοδιοτήτων με ταυτόχρονη υποχρηματοδότηση.
* Τεράστιες παρακρατήσεις θεσμοθετημένων πόρων.
* Διευκολύνσεις και προτροπές για δανεισμούς με επαχθείς όρους.
* Ιδιωτικοποιήσεις ταμείων και υπηρεσιών της αυτοδιοίκησης.
* Επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων για τους εργαζόμενους στους Δήμους και τις Νομαρχίες.
* Προετοιμασίες για εφαρμογή της ανάθεσης στην αυτοδιοίκηση φορολογικής εξουσίας, δηλαδή την επιβολή νέων Δημοτικών φόρων στους Δημότες.
Μέσα σ’ αυτή τη ζοφερή κατάσταση που λειτουργούν σήμερα οι ΟΤΑ προβάλλεται ότι το νέο μεταρρυθμιστικό σχέδιο είναι η φυγή προς τα εμπρός, η μόνη λύση, η ελπίδα για το μέλλον.
Η αλήθεια όμως αλλού βρίσκεται.
Το νέο σχέδιο που καταστρώνεται από Κυβέρνηση, ΚΕΔΚΕ και ΕΝΑΕ θα επιφέρει ανακατανομή ρόλων με δεδομένη την αντιλαϊκή πολιτική που εφαρμόζεται σήμερα και στην οποία όλοι τους συμφωνούν.
Θέλουν να γίνει το κεντρικό κράτος «κράτος στρατηγείο». Να απομακρυνθεί από αυτό που μέχρι σήμερα έκανε από την παραγωγή δημοσίων αγαθών (παιδεία, υγεία, περιβάλλον, πολιτική προστασία), να αποκτήσει ρόλο γενικού συντονιστή, να καθορίζει τους κανόνες παραγωγής, παροχής και διαχείρισης αυτών, αλλά αυτά να παρέχονται από τα νέα κατώτερα περιφερειακά και τοπικά όργανα.
Η μελέτη του ΙΤΑ για λογαριασμό της ΚΕΔΚΕ που είναι και θέση της πλέον, ονοματίζει και ζητά να δοθεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση η πρωτοβάθμια εκπαίδευση (δημοτικά – νηπιαγωγεία), κοινωνική πρόνοια, πυροσβεστική, πρωτοβάθμια υγεία, προληπτική ιατρική, περιβάλλον. Έτσι το κεντρικό κράτος θα διώξει από επάνω του την ευθύνη διαχείρισης αυτών, θα μειώσει ακόμα περισσότερο τις δαπάνες που κάνει ο κρατικός προϋπολογισμός για αυτές τις κοινωνικές υπηρεσίες και η αυτοδιοίκηση θα τις παρέχει στους δημότες με τη λογική της κοστολόγησης, της ανταποδοτικότητας και της επιχειρηματικότητας.
- Η προτεινόμενη μείωση του αριθμού των Περιφερειών και των Νομαρχιών, η αναδιάταξη του μεγέθους τους έχει να κάνει με τη δημιουργία νέων μηχανισμών που θα τους δίνεται η δυνατότητα για αυξημένη επιχειρησιακή ικανότητα, για συνεργασίες με μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους, που θα μπορούν πιο ευέλικτα τώρα να αναλαμβάνουν έργα υποδομής και τομείς υπηρεσιών με την λογική των συμβάσεων παραχώρησης. Το δρόμο άνοιξαν οι οδικοί άξονες με τα διόδια καθώς και οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Τώρα πλέον σχολεία, φοιτητικές εστίες, πυροσβεστικοί σταθμοί, αστυνομικά τμήματα, διοικητήρια, χώροι στάθμευσης κ.λπ., όλα πρέπει να γίνονται με ΣΔΙΤ, το κράτος και η Τοπική Αυτοδιοίκηση λένε δεν έχει χρήματα να διαθέσει για τέτοιου είδους επενδύσεις.
- Η μείωση των ΟΤΑ θα σημάνει περιορισμό των δαπανών από τον κρατικό προϋπολογισμό σε κοινωνικές δαπάνες, σε έργα υποδομής, οι νέοι ΟΤΑ θα υποχρεούνται (επιχειρησιακά προγράμματα τετραετίας) να εφαρμόζουν μορφές διαχείρισης στη βάση της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών αγαθών που είχαν δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα, είναι αυτό που συνήθως κομψά γράφεται και λέγεται «λειτουργική οικονομική αυτοδυναμία των ΟΤΑ».
- Η μείωση του αριθμού των ΟΤΑ συνδυάζεται και με τις διαδικασίες αξιολόγησης και αξιοποίησης του Δ’ ΚΠΣ (ΕΣΠΑ). Επιχειρείται με τα κριτήρια επάρκειας και πιστοποίησης η μείωση του αριθμού των δικαιούχων στη χρηματοδότηση και διαχείριση των νέων προγραμμάτων και κυρίως των μικρών Καποδιστριακών Δήμων. Είναι κοινό μυστικό των αιρετών, ότι δεν πρόκειται να πάρουν έργα και δράσεις στο νέο Δ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Τα κονδύλια που θα κατευθύνονται στα περιφερειακά προγράμματα θα το διαχειρίζονται τώρα ανώνυμες εταιρίες (ΔΗΜΟΣ Α.Ε., ΝΟΜΟΣ Α.Ε.) σε συνεργασία πάντα με το ιδιωτικό κεφάλαιο και τον αναβαθμισμένο ρόλο των τραπεζών.
Η άρνησή μας στη νέα δομή που ετοιμάζουν δεν σημαίνει ότι αποδεχόμαστε την υπάρχουσα δομή, την κατάσταση που σήμερα επικρατεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εμείς αρνούμαστε να διεκδικήσουμε τη δημιουργία νέων Δήμων – Νομαρχιών που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν να εφαρμόσουν μέτρα και κατευθύνσεις που θα βοηθήσουν στην ευκολότερη υλοποίηση πολιτικών που μειώνουν δραστικά το λαϊκό εισόδημα, που ιδιωτικοποιούν κρατικές επιχειρήσεις, που αναιρούν κοινωνικά, εργασιακά ασφαλιστικά δικαιώματα και λαϊκές κατακτήσεις. Οι αιρετοί στο επόμενο διάστημα στις συζητήσεις που θα γίνουν θα πρέπει να μην εγκλωβιστούν στη λογική για το πώς τα νέα σχήματα θα είναι πιο λειτουργικά και αποτελεσματικά, για τις έδρες των δήμων, για τις τοπικές ιδιαιτερότητες, για τις πληθυσμιακές δυσαναλογίες και άλλα παρόμοια γιατί κάτι τέτοιο θα είναι επιζήμιο, θα είναι έξω από την ουσία της επιχειρούμενης αλλαγής και βέβαια μακριά από την πολιτική ουσία του εγχειρήματος. Δεν πρέπει να πέσουν στην παγίδα. Πρέπει να αγωνιστούν μαζί με τους εργαζόμενους για:
- Ενιαίο αποκλειστικά δημόσιο χαρακτήρα στους βασικούς κοινωνικούς τομείς υγείας, παιδείας, πρόνοιας. Να δηλώσουν την πλήρη αντίθεσή τους για την μεταφορά κρατικών αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση διότι αυτό θα σημάνει τελικά μεταφορά του κόστους τους στις πλάτες της λαϊκής οικογένειας.
- Ικανοποίηση της οικονομικής επάρκειας Νομαρχιών και Δήμων σε ποσοστό 8% από τον κρατικό προϋπολογισμό (όχι μόλις 3,2% που είναι σήμερα) με το οποίο μπορούν να ικανοποιηθούν σχετικά οι σύγχρονες ανάγκες του λαού. Ταυτόχρονα να καταργηθεί κάθε είδους τοπικής φορολογίας.
- Να καταργηθούν οι ρυθμίσεις που περιορίζουν την αντιπροσωπευτικότητα και να γίνει εφαρμογή της απλής αναλογικής στην εκλογή των οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
- Να καταργηθούν οι ονομαζόμενες «ευέλικτες σχέσεις» εργασίας και η ανασφάλιστη εργασία. Να καταργηθούν οι Δημοτικές Επιχειρήσεις. Να σταματήσει η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας από τους ΟΤΑ.
- Να δοθεί δραστική αύξηση των κρατικών δαπανών από τον προϋπολογισμό για κοινωνική πολιτική και ενίσχυση της λαϊκής οικογένειας.
Σήμερα χρειάζεται αγώνας για να ανατραπεί η πολιτική που εξαναγκάζουν οι κυβερνήσεις να εφαρμόσουν οι ΟΤΑ και πολλοί αιρετοί πρωτοστατούν για να την εφαρμόσουν. Αντί για τις προβλεπόμενες νέες δομές, να υπάρξει αναπροσανατολισμός πολιτικών και στόχων που θα βοηθήσουν να ξεπεραστούν αγκυλώσεις, καθυστερήσεις και αναποτελεσματικότητες της αντιλαϊκής πολιτικής που κάνει το λαό να υποφέρει. Πιστεύουμε ότι δεν είναι μακριά ο χρόνος που οι εργαζόμενοι και το λαϊκό κίνημα θα το επιβάλλουν.