Τοποθέτηση Γ. Κωτσού στη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών της ΚΕΔΕ

Σας καλωσορίζω με μεγάλη μου χαρά στην πάντα φιλόξενη Θεσσαλία, στον γραφικό Νομό Καρδίτσας, στην όμορφη πόλη μας το Μουζάκι!

Νιώθω πραγματικά ιδιαίτερα ευτυχής που βρίσκεστε σήμερα στην περιοχή μας για να παρακολουθήσετε τη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Ελλάδος.

Θεωρώ μοναδική επιτυχία για τον Δήμο μας και την ΠΕΔ Θεσσαλίας το γεγονός ότι επιλέχτηκε το Μουζάκι να διοργανώσει μία πολύ κρίσιμη συνάντηση για το μέλλον της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στην οποία συμμετέχουν πολλοί Δήμαρχοι και αιρετοί αυτοδιοικητικοί εκπρόσωποι από ολόκληρη την Ελληνική Επικράτεια.

Οι εργασίες που μόλις ξεκινούν έχουν βέβαια και προπαρασκευαστικό χαρακτήρα για τις πολιτικές προτεραιότητες των επόμενων ετών, μετά τις κομβικές αυτοδιοικητικές εκλογές του Μαΐου του 2019, οι οποίες όπως όλα δείχνουν, θα διεξαχθούν με βάση τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις του «Κλεισθένη 1».

Η σημερινή συζήτηση είναι πραγματικά πολύτιμη για όλους μας, διότι προσφέρει την ευκαιρία να εκφραστούν απόψεις για την υφιστάμενη κατάσταση στον χώρο της Τ.Α. σε συνδυασμό με τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η ψήφιση του «Κλεισθένη 1», αλλά και να επεξεργαστούμε συγκεκριμένες προτάσεις για τη διαχείριση – σε πρώτη φάση – των πολλών  λειτουργικών ανατροπών που δρομολογούνται, μα και για την μελλοντική πορεία του θεσμού!

Αγαπητοί συνάδελφοι. Φίλες και Φίλοι

Η ψήφιση του «Κλεισθένη Ι» αντιμετωπίστηκε με πολύ αρνητική διάθεση από την πλειοψηφία του κορυφαίου οργάνου της Αυτοδιοίκησης, την ΚΕΔΕ και δικαίως κατά τη γνώμη μου, διότι το πολλάκις διαφημιζόμενο από την κυβέρνηση ως «μεταρρυθμιστικό» σχέδιο νόμου, τελικά επιβεβαίωσε την αρχαία ρήση… «ώδινεν όρος και έτεκεν μύν»!

Όπως όλοι διαπιστώσαμε, πέρα από την επιβεβλημένη αντιμετώπιση θεμάτων τεχνικής φύσεως, επικεντρώθηκε κυρίως στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος για την ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών αρχών.

Αποδείχθηκε περίτρανα ότι η κυβέρνηση προέβη σε αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία, όχι για να διορθώσει κακώς κείμενα, ούτε για να αντιμετωπίσει τις δυσλειτουργίες του δαιδαλώδους νομικού και οικονομικού συστήματός της Τ.Α., αλλά για να ελέγξει τις τοπικές δυνάμεις που αντιτίθενται στην ιδεοληπτική πολιτική φιλοσοφία της.

Ο «Κλεισθένης Ι» αποτελεί γι’ αυτήν ένα νομικό «όχημα» για την ριζική αλλαγή της πολιτικής φυσιογνωμίας της Τ.Α. μέσα από την εφαρμογή ενός κομματικής έμπνευσης εκλογικού συστήματος, το οποίο ονόμασε «απλή αναλογική» και ευνοεί εντέχνως δημοτικές παρατάξεις αποκλειστικά μειοψηφικής και όχι πλειοψηφικής δυναμικής!

Ο «Κλεισθένης Ι», θα έλεγα ότι εξυπηρετεί πλήρως τις πολιτικές επιδιώξεις του εκλογικά συρρικνωμένου πλέον κυβερνώντος κόμματος το οποίο θέλει να αποκτήσει νομικά κατοχυρωμένο ρυθμιστικό ρόλο στην άσκηση της διοίκησης στους Δήμους και στις περιφέρειες, με μετεκλογική φαλκίδευση της αρνητικής προς αυτό, βούλησης του εκλογικού σώματος!

Το ίδιο το κείμενο του νομοσχεδίου είναι αρκετά αποκαλυπτικό και χωρίς ενδοιασμούς μπορώ να πω ότι το νέο εκλογικό σύστημα δεν έχει καμία σχέση με την απλή και άδολη αναλογική που ευαγγελίζονταν η Αριστερά εδώ και πολλές δεκαετίες. Το αντίθετο, εμπεριέχει παραδοξότητες που είναι άξιες απορίας!

Ενδεικτικά αναφέρω:

Κατ’ αρχήν, βασικό παράδοξο είναι το γεγονός ότι μία κυβέρνηση που έχει εκλεγεί με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής,  πάει να εφαρμόσει ένα σύστημα τύπου «απλής αναλογικής», χωρίς εξασφάλιση ευρύτερων πολιτικών συναινέσεων, εκμεταλλευόμενη την Κοινοβουλευτική πλειοψηφία που της έδωσε η ενισχυμένη αναλογική!

Περιορίζει τον αριθμό των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων στα ψηφοδέλτια των υποψηφίων δημάρχων και την κοινωνική συναίνεση που θα μπορούσε να εκφραστεί μέσα από ευρύτατη συμμετοχή ανθρώπων σε κάθε συνδυασμό, την μεταφέρει στην εκλογική αναμέτρηση της δεύτερης Κυριακής!

Η εν λόγω διάταξη είναι αντιδημοκρατική και ενθαρρύνει εμμέσως, πλην σαφώς, τα «παζάρια» μεταξύ των επικρατέστερων υποψηφίων δημάρχων (πρώτου και δεύτερου), μετά την 1^η Κυριακή, για το ποιος θα γίνει δήμαρχος την 2^η Κυριακή, αφού η εκλογή των δημοτικών συμβούλων θα έχει οριστικοποιηθεί. Αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση απλή αναλογική, αλλά ένα «δούνε και λαβείν» μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης Κυριακής! Η απλή αναλογική και η αρχή της αντιπροσωπευτικότητας προϋποθέτουν ανοιχτά ψηφοδέλτια, αλλά και την εκλογή του Δημάρχου από την πρώτη Κυριακή, η οποία θα βασίζεται στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων και όχι σε πολιτικά αλισβερίσια!

Το ίδιο συμβαίνει και με τη σύνθεση της Οικονομικής Επιτροπής στους Δήμους η οποία αναβαθμίζεται επιφορτιζόμενη με λήψη αποφάσεων (που ελάμβανε μέχρι σήμερα το δημοτικό συμβούλιο), για σειρά κοινωνικών θεμάτων και προβλημάτων της καθημερινότητας των πολιτών! Στους μεγάλους Δήμους όμως ενισχύονται οι μειοψηφίες, που αν «τα βρουν» μεταξύ τους, τότε ο Δήμαρχος με τον συνδυασμό του, ουσιαστικά δεν θα μπορούν να ασκήσουν διοίκηση στην διάρκεια της θητείας τους.

Επίσης:

• Η επιβολή ανώτερου ποσοστού 30% στη συμμετοχή γυναικών στα ψηφοδέλτια είναι μια διάταξη που δεν έχει καμία σχέση με την απλή αναλογική και τις αρχές της ισότητας και των ίσων ευκαιριών που η κυβέρνηση προτάσσει συνεχώς στην εφαρμογή πολιτικών επιλογών της.
• Η μη εκπροσώπηση όλων των τοπικών κοινοτήτων στο ψηφοδέλτιο του κάθε υποψηφίου δημάρχου που απορρέει από τον αυταρχικό(!) περιορισμό του αριθμού των συμμετεχόντων υποψήφιων δημοτικών συμβούλων.
• Η δυνατότητα μετεκλογικής μετακίνησης δημοτικών συμβούλων από τη μια παράταξη στην άλλη που είναι βέβαιο ότι θα επιτείνει το κλίμα ακυβερνησίας στους ΟΤΑ.
• Η πρόβλεψη για ψηφοφορία ανάδειξης των προέδρων των τοπικών συμβουλίων μεταξύ των μελών τους που θα αποτελέσει κίνητρο για επηρεασμό και δημιουργία παράδοξων πλειοψηφιών μεταξύ των τοπικών συμβούλων.

• Είναι ηλίου φαεινότερο ότι το νέο εκλογικό σύστημα του «κλεισθένη Ι» θεσμοθετεί το πολιτικό «παζάρι», τα «πάρε – δώσε» στην αυτοδιοίκηση!
• Οι μειοψηφίες μέσα από διάφορες μεθόδους πολιτικής συναλλαγής μεταξύ τους, θα μπορούν πλέον να επιβάλλουν τα «θέλω» τους στην πλειοψηφία, οι οποία θα μετατραπεί μοιραία σε έρμαιό τους, με αποτέλεσμα τη νόθευση της λαϊκής εντολής βάση νόμου!
• Αυτή την αποκρουστική πολιτικά εξέλιξη επιδίωξε να ματαιώσει η ΚΕΔΕ με συνεχείς και έντονες παρεμβάσεις, αλλά η κυβέρνηση όχι μόνον την αγνόησε, αλλά δεν έλαβε καν υπόψη τις εποικοδομητικές προτάσεις που είχε καταθέσει το αντιπροσωπευτικό μας όργανο, από καιρό στο ΥΠ.ΕΣ..
• Κι’ όμως, όλοι εμείς οι αυτοδιοικητικοί επιθυμούμε την βελτίωση των διαδικασιών ανάδειξης των αυτοδιοικητικών αρχών, στη βάση όμως ενός
• εκλογικού συστήματος το οποίο θα εγγυάται την πολιτική ομαλότητα και τη δυνατότητα άσκησης ισχυρής και αποδοτικής διοίκησης, που θα δίνει γρήγορα τις απαιτούμενες λύσεις στα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών.

Αγαπητοί συνάδελφοι. Φίλες και φίλοι

Ο «Κλεισθένης Ι» έγινε πλέον νόμος του κράτους, όμως εμείς οι αυτοδιοικητικοί θα πρέπει να συνεχίσουμε να ασκούμε ισχυρές πιέσεις στην κεντρική εξουσία για τη δημιουργία ενός πραγματικά σύγχρονου θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεδομένου ότι δεν περιελήφθη στο εν λόγω νομοσχέδιο σχεδόν καμία σχετική πρόταση της Κ.Ε.Δ.Ε..

Επανερχόμενοι λοιπόν δριμύτεροι, οφείλουμε να απαιτήσουμε από το ΥΠ.ΕΣ. τουλάχιστον να εξετάσει τις παρακάτω ενδεικτικές προτάσεις που η Κ.Ε.Δ.Ε. έχει ήδη καταθέσει.

• Εκπόνηση μελέτης ολοκληρωμένης αντιμετώπισης του ζητήματος των ανθρωπο-γεωγραφικών και λοιπών διαφορών των Δήμων ως πολιτικο–διοικητικών οντοτήτων του Πολιτειακού συστήματος της χώρας μας.
• Θεσμοθέτηση ενός ενιαίου Εσωτερικού Ελεγκτικού Μηχανισμού στους Δήμους που θα διασφαλίζει τη νομιμότητα των αποφάσεων των οργάνων Διοίκησης με ταυτόχρονη κατάργηση των άλλων ελεγκτικών μηχανισμών, πλην του Κατασταλτικού Ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
• Άμεση έναρξη διαλόγου προκειμένου να προσδιορισθούν επακριβώς τα παρακρατηθέντα ποσά των Δήμων και να συμφωνηθεί ο τρόπος και ο χρόνος απόδοσής τους.
• Κατάργηση των διατάξεων των άρθρων 14 έως και 17 του Ν.4555/2018 (Κλεισθένης 1), με τις οποίες καθιερώνεται το νέο εκλογικό σύστημα. Για την εκλογική διαδικασία στις κοινότητες, ουσιαστικά καθιερώνεται ένας επιπλέον βαθμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κάτι που ρητά απαγορεύεται από το Σύνταγμα.
• Συμμετοχή της ΚΕΔΕ ως ανώτατο συλλογικό όργανο της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Επιτροπή που έχει συγκροτήσει ο Πρωθυπουργός για τη διαβούλευση εν όψει της αναθεώρησης του Συντάγματος.
• Μεταφορά του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας στους ΟΤΑ. Πολύ κοντά σε αυτό το αίτημα είναι η πρόταση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Κυριάκου Μητσοτάκη για μεταφορά του ΕΝ.Φ.Ι.Α. στους Δήμους η οποία – κατά την άποψή μου – ανοίγει τον δρόμο στην πραγμάτωση της βασικής πρόβλεψης του Συντάγματος, (άρθρο 102 παρ. 5), να δώσει η Πολιτεία στους Δήμους τους αναγκαίους πόρους διασφάλισης της οικονομικής τους αυτοτέλειας!
• Επέκταση της δυνατότητας συμμετοχής ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού σε νομικά πρόσωπα αναπτυξιακού χαρακτήρα
• Διατύπωση Ολοκληρωμένων Στρατηγικών στο πλαίσιο των οποίων προσδιορίζεται η σχέση των πόλεων με την ανάπτυξη περιαστικών και αγροτικών μικροπεριφερειών, των οποίων αυτές αποτελούν κέντρα. Οι Ολοκληρωμένες αυτές Στρατηγικές για την Τοπική Βιώσιμη Ανάπτυξη, πρέπει να συντονίζονται και με τον χωρικό σχεδιασμό.
• Συγχρονισμός των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων στο επίπεδο των Δήμων, με τις Περιβαλλοντικές Μελέτες και τα Σχέδια Διαχείρισης των περιοχών NATURA 2000, που καλύπτουν το 1/3 της Χώρας και σε αρκετές περιπτώσεις Δήμων, πάνω από το 50% της έκτασής τους. Οι Περιβαλλοντικές Μελέτες και τα Σχέδια Διαχείρισης των περιοχών NATURA 2000, βρίσκονται σε διαδικασία προκήρυξης από το ΥΠΕΝ, ενώ για τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια των Δήμων, έχουν μεν εκδοθεί οι σχετικές προδιαγραφές, εκκρεμεί όμως η έκδοση των νέων σταθερότυπων για τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό (βρίσκονται ακόμη σε ισχύ εκείνα του 2004) καθώς και η έκδοση του νέου Προεδρικού Διατάγματος, για τις Χρήσεις Γης (βρίσκεται ακόμη σε ισχύ το Π.Δ. του 1987). Είναι αναγκαία η άμεση έκδοση των εκτελεστικών και εφαρμοστικών διατάξεων για την εκπόνηση των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων και τη διασφάλιση χρηματοδότησης για το σύνολο των Δήμων.
• Προσδιορισμός συγκεκριμένου πλαισίου αρχών και στόχων, με κριτήρια περιβαλλοντικά-τεχνικά-οικονομικά-χωροταξικά έτσι ώστε οι Δήμοι να επιλέγουν το κατάλληλο (και αποδεκτό) μοντέλο συλλογής αστικών αποβλήτων. Με δεδομένο πλέον το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των ΑΣΑ και την Ανακύκλωση, θα πρέπει να διασφαλιστεί η επάρκεια των · πόρων και η επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης των μεγάλων έργων διαχείρισης αλλά και όσων προβλέπονται στα εγκεκριμένα τοπικά σχέδια αποκεντρωμένης διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων.
• Ολοκλήρωση των μεγάλων αντιπλημμυρικών έργων και έργων συλλογής (φράγματα, έργα ανάσχεσης, ταμιευτήρες κτλ) ώστε οι κατάντι περιοχές να προστατεύονται και παράλληλα να εξασφαλιστούν αποθέματα νερού ύδρευσης και άρδευσης για τους ξηρούς καλοκαιρινούς μήνες.
• Επίσπευση των απαραίτητων ενεργειών ώστε όχι μόνο να μειωθεί σύντομα το ενεργειακό κόστος των ΔΕΥΑ, αλλά να αποκτήσουν και την προοπτική δημιουργίας εσόδων απαραίτητων για τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους.
• Εκπόνηση στρατηγικών ανάπτυξης των εναλλακτικών μορφών του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με ειδική έμφαση στον Πολιτισμό, έτσι όπως εκδηλώνεται και εκφράζεται από την Ιστορία, την Αρχαιολογία, τα ήθη και έθιμα ακόμα και τη γαστρονομία.
• Το σύνολο της κοινωνικής πολιτικής, με τους αναλογούντες πόρους και το αντίστοιχο προσωπικό, να περάσει στους Δήμους. Προκειμένου οι Δήμοι να αναλάβουν τη διοίκηση του Τοπικού Κοινωνικού Κράτους, εκτός από τη μεταφορά των συγκροτημένων δομών και των αρμοδιοτήτων θα πρέπει να · διασφαλισθεί η διατηρησιμότητα όλων των Κοινωνικών Δομών και Υπηρεσιών από Ευρωπαϊκούς και Εθνικούς πόρους.
• Συγκρότηση ενιαίας οργανικής μονάδας του Δήμου για την ολοκληρωμένη διοικητική υποστήριξη της λειτουργίας των σχολείων που θα περιλαμβάνει τους γραμματείς-υπαλλήλους του Υπουργείου Παιδείας που απασχολούνται σε ορισμένα μεγάλα σχολεία, τους σχολικούς φύλακες και τις σχολικές καθαρίστριες και θα υποστηρίζει τις Σχολικές Επιτροπές.
• Επανεξέταση των οργάνων που λειτουργούν στους Δήμους και αφορούν την εκπαίδευση (Δημοτικές Επιτροπές Παιδείας και Σχολικές Επιτροπές) με κατεύθυνση τις αναγκαίες συγχωνεύσεις ή την ανάληψη ορισμένων αρμοδιοτήτων από το Δημοτικό Συμβούλιο και δημοτικές υπηρεσίες, ή τον περιορισμό τους και τη συγκρότηση ενιαίας Δ.Ε.Π. ανά Δήμο, η οποία θα λειτουργεί ως ενιαίο εισηγητικό όργανο σχεδιασμού και πολιτικής προς το Δημοτικό Συμβούλιο για τις αρμοδιότητες.
• Πρόβλεψη και ειδικές διατάξεις για όλες τις δημόσιες πολιτικές, όταν αυτές νομοθετούνται στη Βουλή, ώστε να βρίσκουν εφαρμογή και στους μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους.

• Εκκίνηση επιτέλους των διαδικασιών πραγματικής μεταρρύθμισης και αναβάθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Μ.Ε.Τ.Α.) στο πλαίσιο πενταετούς προγράμματος υποστήριξης της εφαρμογής του νέου σχεδιασμού το οποίο θα λειτουργεί ουσιαστικά ως χρηματοδοτικός μηχανισμός. Πηγές χρηματοδότησης να είναι το ΕΣΠΑ, το πρόγραμμα Φιλόδημος Ι και Φιλόδημος II, τo Πράσινο Ταμείο, η νέα γενιά Παρακρατηθέντων και η ισοσκέλιση του προϋπολογισμού της Τ.Α..

Αγαπητοί συνάδελφοι. Φίλες και φίλοι

Αναμφισβήτητα η Τ.Α. αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα στη χώρα μας. Για να μπορέσει όμως να εκπληρώσει την αποστολή της με τους καλύτερους δυνατούς όρους, απαιτείται από τη μια πλευρά η εξασφάλιση της κυβερνησιμότητας για τις νεοεκλεγείσες αρχές και από την άλλη η ουσιαστική θεσμική αυτοτέλειά της.

Ως Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας έχουμε διατυπώσει με σαφήνεια τις θέσεις μας για τη στρατηγική και τα μέτρα που χρειάζεται να παρθούν προκειμένου να επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη των ΟΤΑ. Μιλήσαμε για δημοσιονομική αποκέντρωση, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, ορθολογική κατανομή των ΚΑΠ και πολλά άλλα.

Είναι σαφές ωστόσο ότι για να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα θα πρέπει η συνεργασία κράτους – αυτοδιοίκησης να διέπεται από όρους αλληλοεκτίμησης, αληθινής εμπιστοσύνης και ισοτιμίας.

Παράλληλα, θα πρέπει να ξεκαθαριστούν οριστικά οι ρόλοι, οι αρμοδιότητες, οι πόροι και οι λειτουργίες του κεντρικού κράτους, των περιφερειών και της Τ.Α.

Επιβάλλεται δε να τεθούν σε νέα πιο στενή διαχειριστική βάση οι όροι συνεργασίας του κεντρικού κράτους και των περιφερειών με τους Δήμους, κυρίως ως προς την αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, αλλά και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

Όλα τα παραπάνω και πολλά άλλα που θα συζητηθούν σήμερα στην Επιτροπή Θεσμών, είναι βασικά ζητούμενα τα οποία η κεντρική εξουσία θα πρέπει να τα λάβει πολύ σοβαρά υπόψη στη δόμηση ενός απολύτως αναγκαίου νέου αυτοδιοικητικού συστήματος, όπου οι ΟΤΑ θα έχουν αυτόβουλη δράση και πραγματική οικονομική αυτοτέλεια, με ξεκάθαρο και μακροπρόθεσμο διαχειριστικό και αναπτυξιακό ορίζοντα.