Μουσικό Σχολείο Καρδίτσας: Ένα πράσινο σχολείο

Στις 6 και 7 Οκτωβρίου, το Πανεπιστήμιο Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών της Βιέννης, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση Μουσικών Σχολείων (European Music School Union – EMU) και το Σύλλογο Μουσικών Σχολείων της Αυστρίας (Κonferenzder Osterreichischen Musikschul werke – KOMU) διοργάνωσε στη Βιέννη, το 3^ο Συμπόσιο των Ευρωπαϊκών Μουσικών Σχολείων με τίτλο Music Schools and their ecosystems–Building sustainable futures.

Το Συμπόσιο απευθυνόταν σε ερευνητές, δασκάλους, φορείς, αποφοίτους, εκπροσώπους μουσικών σχολείων και δήμων, καθηγητές σχολείων, πανεπιστημίων και ωδείων, ενώ αποτέλεσε εξαιρετική συγκυρία για ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης, στρατηγικών, πρακτικών, καινοτόμων ιδεών και απόψεων, αλλά και για δημιουργία διεθνών, δια-θεσμικών και συλλογικών δικτύων ενδυνάμωσης και ανάπτυξης βιώσιμων Μουσικών Σχολείων. Το Συμπόσιο φέτος είχε υβριδική μορφή, ενώ η θεματική του αφορούσε την «Αειφορία», ως πολιτιστική, κοινωνική, περιβαλλοντική και οικονομική ορθή «συνθήκη» για την ευημερία των σύγχρονων και των μελλοντικών κοινωνιών. Μια ουσιαστική μουσική ζωή και εκπαίδευση καθορίζεται από ποικίλες συστημικές αλληλεπιδράσεις μέσα σε μια κοινωνία και, αντιστρόφως, τα Μουσικά Σχολεία, όπου ανθίζει η μουσική εκπαίδευση, μπορούν να επιβιώσουν μόνο εντός ενός ευνοϊκού «οικοσυστήματος» προσανατολισμένου: α) στην εκπαίδευση των τεχνών, β) στην κοινωνική συνοχή και γ) στη μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική ασφάλεια.

Το πρόγραμμα του Συμποσίου περιλάμβανε ομιλίες από διακεκριμένους κύριους ομιλητές, 40 παρουσιάσεις και πάνελ καθώς και εργαστήρια, από ερευνητές και επαγγελματίες των Μουσικών Σχολείων από 17 χώρες.

Το Μουσικό Σχολείο Καρδίτσας παρουσιάστηκε στο συμπόσιο μέσω της εργαστηριακού τύπου εισήγησης με τίτλο: «Greening the sounds, one note at a time: Acasestudy of Mus Ecological education at the music school of Karditsa»

Οι συγγραφείς (Τσέλιγκα Πολυξένη, Αθανασίου Ζωή, Κολιάδη – Τηλιακού Ανθούλα, Σιάσος Σπύρος).είναι εκπαιδευτικοί μουσικής με οργανική θέση σε μουσικά σχολεία.Σε αυτή την παρουσίαση, η οποία συνοδεύτηκε από πλούσιο εποπτικό υλικόόπως φωτογραφίες, βίντεο, συνεντεύξεις, λήψεις από drone, κ.α, αναδείχθηκε η λειτουργία του Μουσικού Σχολείου της Καρδίτσας ως «πρότυπης» σχολικής μονάδαςη οποία στοχεύει στη  μείωση του οικολογικού τηςαποτυπώματος, ενώ παράλληλα προτείνει έναν βιώσιμο τρόπο ζωής τόσο για τη σχολική μονάδα, όσο και για την ευρύτερη κοινότητα.

Η παρουσίαση του σχολείου στο συμπόσιο πραγματοποιήθηκε από τις εκπαιδευτικούς Πολυξένη Τσέλιγκα και Ζωή Αθανασίου του ΜΣΚ, οι οποίες ανέλυσαν τα βήματα  που μεταμόρφωσαν σταδιακά το ΜΣΚ σε ένα  «πράσινο» σχολείο. Αυτά περιλαμβάνουν:

• τη χρήση αντλίας θερμότητας για τη θέρμανση αιθουσών,
• τη χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους,
• την ανακύκλωση ποικίλων υλικών (κάδος ανακύκλωσης μέσα στο σχολείο, ανακύκλωση χαρτιού, πλαστικού και μετάλλου, πλαστικών καπακιών, , μπαταριών, ανακύκλωση ηλεκτρολογικού και μηχανολογικού εξοπλισμού κ.α.)
• και την αξιοποίηση και ανάπτυξη των χώρων πρασίνου που διαθέτει.

Για το σχολείο μίλησαν με βιντεοσκοπημένα μηνύματά τους ο διευθυντής κ. Λίτσιος και ο υπεύθυνος για την ανακύκλωση του ηλεκτρολογικού/μηχανολογικού εξοπλισμού κ. Ντερέκας, ενώ η κ. Μιχαέλα Βόβες, καθηγήτρια Χημείας του σχολείου και πρωτεργάτρια των δράσεων και πρωτοβουλιών για τη δημιουργία ενός μικρού παραδείσου στον προαύλιο χώρο του σχολείου, ξενάγησε ψηφιακά τους συνέδρους στον κήπο μας και περιέγραψε τα στάδια της δημιουργίας του. Το χρονικό περιλαμβάνει τους εξής σταθμούς:

• Το 2013 το ΜΣΚδιακρίθηκε σε διαγωνισμό για τη δημιουργία σχολικού κήπου και τα επόμενα χρόνια, με τη χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, την υποστήριξη του Υπουργείου Παιδείας, τη συνεργασία με τον Οργανισμό «Αρκτούρος» και την καθοδήγηση της εταιρίας GreenFox  έγιναν δράσεις και τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία του πράσινου χώρου.
• Με την καθοδήγηση της κ. Βόβες, δημιουργήθηκαν οι «Μουσικοκηπουροί» μια ομάδα περίπου 40 μαθητών/τριών, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην περιποίηση του κήπουκαι γενικότερα σε θέματα οικολογίας και προστασίας του περιβάλλοντος.
• Το 2014, η ομάδα GreenFox μαζί με τους Μουσικοκηπουρούς φύτεψαν 61 δέντρα και θάμνους στο χώρο μπροστά από τοΔιοικητήριο,με κριτήριο την ανθεκτικότητά τους στη φωτιά,ενώ ταυτόχρονα φιλοτέχνησαν και μια τοιχογραφία (graffiti) αντίστοιχης θεματικής.
• Τον Σεπτέμβριο του 2019 το σχολείο επιλέχτηκε από το Δήμο Καρδίτσας για τη φύτευση δέντρων. Σε συνεργασία με το Δήμο Καρδίτσας και το Δασαρχείο φυτεύτηκαν άλλα 72 δέντρα  –με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν περισσότερα από 200 δέντρα στην αυλή του Μουσικού Σχολείου (η οποία καλύπτει μια έκταση 100τμ) και μια μεγάλη ποικιλία φυτών και λουλουδιών
• Πίσω από το κτήριο των Μουσικών Μαθημάτων, οι μαθητές/-τριες δημιούργησαν έναν δικό τους κάδο κομποστοποίησης, καθώς και ένα «ξενοδοχείο εντόμων» – Ο Δήμος Καρδίτσας επίσης προμήθευσε το σχολείο με έναν ακόμη κάδο κομποστοποίησης
• Η συνεργασία με το Δήμο Καρδίτσας και την Υπηρεσία Πρασίνου είναι εξαιρετική και συνεχής, καθώς οι Υπάλληλοι του Δήμου φροντίζουν τακτικά για το κούρεμα των χόρτων – Σημαντική υπήρξε η χορηγία γονέα μαθητή του σχολείου για την ύπαρξη αυτόματου ποτίσματος των φυτών.

Οι δράσεις για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του σχολείου δεν έχουν σταματήσει, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η σταδιακή αντικατάσταση των συμβατικών λαμπτήρων με λάμπες led, η εγκατάσταση συστήματος χρονισμού στον εσωτερικό φωτισμό, η κατασκευή σκιάστρων στους εξωτερικούς χώρους, οι βαλβίδες για τον έλεγχο ροής του νερούκαι πολλά ακόμη στοιχεία που καθιστούν το Μουσικό Σχολείο Καρδίτσας ένα πρότυπο «πράσινο» σχολείο.

Η οικολογική διάσταση του ΜΣΚ παρουσιάστηκε στο 3^ο Πανευρωπαϊκό Συμπόσιο Μουσικών Σχολείων, ως μελέτη περίπτωσης, που, όπως διαφάνηκε από έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2023 ανάμεσα στα Μουσικά Σχολεία της Ελλάδας, είναι μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά και όπως αποδείχτηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών του συμποσίου, αποτελεί ένα πρωτοποριακό παράδειγμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αξίζει να σημειωθεί πως ταυτόχρονα με την στατιστική έρευνα στα Μουσικά Σχολεία της επικράτειας, πραγματοποιήθηκε και ποιοτική έρευνα στο ΜΣΚ για να διερευνηθεί κατά πόσο οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις με πράσινο πρόσημο επηρεάζουν την ευαισθητοποίηση, την οικολογική συνείδηση και την καθημερινότητα μαθητών και εκπαιδευτικών στο χώρο του. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, έτσι ώστε να μπορούμε να μιλάμε για ένα σχολείο που παρέχει Μουσ-οικολογική εκπαίδευση: η ευαισθησία, η ικανότητα να «αφουγκράζεται» κανείς το περιβάλλον του και η αίσθηση του ανήκειν που καλλιεργούνται μέσω της μουσικής, λειτουργούν ως βάση για δημιουργηθεί μια ουσιαστική και αρραγής σχέση με το φυσικό περιβάλλον. Από την άλλη, το «πράσινο» περιβάλλον του ΜΣΚ παρέχει τον ιδανικό χώρο για να αναπτυχθούν οι δυναμικές και οι στάσεις που απαιτεί η ενασχόληση με τις τέχνες και εν προκειμένω με τη μουσική. Άλλωστε η μουσική σύμφωνα με τα λεγόμενα της πλειοψηφίας μαθητών και καθηγητών μπορεί να λειτουργήσει ποικιλοτρόπως (ευαισθητοποίηση, ενημέρωση, διάδοση κλπ) σε μια συνειδητή προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος.

Το 3^ο Πανευρωπαϊκό Συμπόσιο Μουσικών Σχολείων,αποτέλεσε για το σχολείο μας μια εξαιρετική ευκαιρία για την ανταλλαγή εμπειριών, γνώσεων και  πρακτικών, τη δημιουργία ενός δικτύου μεταξύ των μουσικών σχολείων και όσων εμπλέκονται με αυτά (ερευνητές, καθηγητές, μαθητές, στελέχη), για τη θέσπιση και διεύρυνση ευρωπαϊκών ανταλλαγών και συνεργασιώναλλά και την ανάδειξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο της δουλειάς που επιτελείται στο ΜΣΚ όχι μόνο στο να παρέχει μουσικές ή γενικές γνώσεις, αλλά -μέσω της έμπρακτης καθημερινής λειτουργίας του- να παρέχει ένα «βιώσιμο περιβάλλον» όπου εκπαιδεύει συνειδήσεις, σε έναν εξίσου ατομικά ή συλλογικά βιώσιμο τρόπο ύπαρξης.