Ανέβηκε 6 θέσεις η Ελλάδα το έτος 2020 στην παγκόσμια κατάταξη επίτευξης των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης της περιόδου 2015-2030 του ΟΗΕ σε σχέση με το 2019 και από την 43η θέση που ήταν το 2019, βρίσκεται στην 37η θέση το 2020 ανάμεσα σε 165 χώρες του ΟΗΕ που βαθμολογήθηκαν.
Βιώσιμη ανάπτυξη είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής και έχει σαν στόχο να βασίζονται οι αναπτυξιακές και περιβαλλοντικές πολιτικές σε μία ανάλυση κόστους-οφέλους και σε μία προσεκτική οικονομική ανάλυση που θα ενδυναμώνει την περιβαλλοντική προστασία και θα οδηγεί σε αυξανόμενα και διατηρήσιμα επίπεδα ευημερίας.
Μία κοινωνία είναι βιώσιμη όταν μπορεί να υπάρχει για γενεές και γενεές, ότανμπορεί να βλέπει αρκετά μακριά και όταν είναι αρκετά ευέλικτη και σοφή, ώστε να μην υπονομεύει ούτε τα φυσικά, ούτε τα κοινωνικά της υποστηρικτικά συστήματα.
Οι στόχοι για την βιώσιμη ανάπτυξη είναι μία δέσμη στόχων που αφορά την μελλοντική διεθνή ανάπτυξη, θεσπίστηκαν για τη χρονική περίοδο 2015-2030 από τον ΟΗΕ τον Αύγουστο του 2015, όπου 193 χώρες συμφώνησαν στην επίτευξήτους και είναι οι εξής 17:
- Μηδενική φτώχεια
- Μηδενική πείνα
- Καλή υγεία και ευεξία
- Ποιοτική εκπαίδευση
- Ισότητα των φύλων
- Καθαρό νερό και αποχέτευση
- Φτηνή και καθαρή ενέργεια
- Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη
- Βιομηχανία, καινοτομία και υποδομές
- Λιγότερες ανισότητες
- Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες
- Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή
- Δράση για το κλίμα
- Ζωή στο νερό
- Ζωή στη στεριά
- Ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί
- Συνεργασία για τους στόχους
Ετήσια έκθεση βιώσιμης ανάπτυξης 2021
Το δίκτυο λύσεων βιώσιμης ανάπτυξης (SDSN) του ΟΗΕ κάθε χρόνο δημοσιεύει την αντίστοιχη έκθεσή του για το παρελθόν έτος, η οποία είναι μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση της απόστασης από τους στόχους βάσει των πιο ενημερωμένων διαθέσιμων δεδομένων που καλύπτουν και τα 193 κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών, όπου υπολογίζεται και ο ετήσιος δείκτης βιώσιμης ανάπτυξης για κάθε χώρα.
Στην ετήσια έκθεση βιώσιμης ανάπτυξης 2021 του ΟΗΕ, παρουσιάζεται ο ετήσιος δείκτης βιώσιμης ανάπτυξης και οιπίνακες ελέγχου για όλα τα κράτη μέλη του ΟΗΕ για το έτος 2020, περιγράφονταιοι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις του Covid-19 στην επίτευξη των στόχων, περιγράφονται οι τρόποι για την ανάκαμψη στην επίτευξη των στόχων και συμπεραίνεται:
- Η πανδημία Covid-19 αποτελεί οπισθοδρόμηση για τη βιώσιμη ανάπτυξη παντού. Για πρώτη φορά μετά την υιοθέτηση των στόχων το 2015, ο παγκόσμιος μέσος όρος του δείκτη βιώσιμης ανάπτυξης για το 2020 μειώθηκε από το προηγούμενο έτος, μια πτώση που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα αυξημένα ποσοστά φτώχειας και στην ανεργία μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.
- Η πανδημία έχει επηρεάσει και τις τρεις διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης: οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος οι ανισότητες να διευρυνθούν πολύ μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών, λόγω των διαφορών στην πρόσβαση στα εμβόλια και στη χρηματοδότηση.
- Η πανδημία επηρέασε την πρόσβαση στα τρόφιμα και την αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας, έχει προκαλέσει μειώσεις του προσδόκιμου ζωής, ενώ η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας και η παγκόσμια ύφεση σημείωσαν σημαντικές αυξήσεις στην ανεργία το 2020. Το κλείσιμο του σχολείου, το οποίο διήρκεσε αρκετούς μήνες σε πολλά μέρη του κόσμου, είχε άμεσες βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών και ενδεχομένως επίσης μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στα μαθησιακά και εκπαιδευτικά συστήματα των μαθητών.
- Οι αναπτυσσόμενες χώρες χαμηλού εισοδήματος δεν διέθεταν το δημοσιονομικό χώρο για τη χρηματοδότηση αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης και επενδυτικά σχέδια ανάκαμψης ευθυγραμμισμένα με τους στόχους, λόγω της χαμηλότερης πιστοληπτικής ικανότητάς τους στην αγορά, ενώ οι κυβερνήσεις των χωρών με υψηλό εισόδημα έχουν δανειστεί σε μεγάλο βαθμό για την αντιμετώπιση της πανδημίας.. Η κύρια βραχυπρόθεσμη επίπτωση της διαφοράς στον φορολογικό χώρο των χωρών υψηλού και χαμηλού εισοδήματος, είναι ότι οι πλούσιες χώρες είναι πιθανό να ανακάμψουν από την πανδημία πιο γρήγορα από τις φτωχές χώρες.
- Οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση των κοινωνικών υπηρεσιών, των πληρωμών, της σχολικής εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια του lockdownκαι στο να καταστεί αποτελεσματική η εργασία από το σπίτι για πολλά επαγγέλματα. Η σημασία των ψηφιακών εφαρμογών υπογραμμίζει τη ζωτική σημασία της καθολικής πρόσβασης σε ευρυζωνικές υπηρεσίες ως κλειδί για την κοινωνική ένταξη, τις οικονομικές ευκαιρίες και τη δημόσια υγεία.
Δείκτης βιώσιμης ανάπτυξης 2020
Ο δείκτης βιώσιμης ανάπτυξης παρακολουθεί την απόδοση των χωρώνστους 17 στόχους, όπως συμφωνήθηκε από τη διεθνή κοινότητα το 2015, με ίσο βάρος και στους 17 στόχους. Το σκορ δηλώνει τη θέση μιας χώρας μεταξύ των χειρότερων (0) και των καλύτερων (100) αποτελεσμάτων στην επίτευξη των στόχων. Για παράδειγμα, η γενική βαθμολογία 85 υποδηλώνει ότι μία χώρα βρίσκεται κατά μέσο όρο στο 85% του δρόμου προς το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στους 17 στόχους.
Για τον υπολογισμό του δείκτη βιώσιμης ανάπτυξης 2020, ελήφθησαν υπόψη συνολικά 121 δείκτες, με 91 παγκόσμιους δείκτες και 30 δείκτες που προστίθενται ειδικά για τις χώρες του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης).Συνολικά βαθμολογήθηκαν 165 χώρες από τις 193, αφού τα δεδομένα σε 28 χώρες που δεν βαθμολογήθηκαν δεν ήταν επαρκή.
Τρεις σκανδιναβικές χώρες βρίσκονται στην κορυφή του δείκτη βιώσιμης ανάπτυξης του 2020, πρώτη η Φινλανδίαμε βαθμολογία 85,9, δεύτερη η Σουηδία (85,6)και τρίτη η Δανία(84,9)και οι πρώτες 20 χώρες εκτός από την Κροατία είναι χώρες του ΟΟΣΑ. Στην τελευταία θέση βρίσκεται η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (38,3), στην προτελευταία το Νότιο Σουδάν (38,9) και τρίτο από το τέλος το Τσαντ (40,9).
Οι χώρες χαμηλού εισοδήματος τείνουν να έχουν χαμηλότερα σκορ και αυτό οφείλεται εν μέρει στη φύση των στόχων, οι οποίοι επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στον τερματισμό της ακραίας φτώχειας και στην παροχή πρόσβασης σε όλους σε βασικές υπηρεσίες και υποδομές (στόχοι 1-9). Επιπλέον, οι φτωχότερες χώρες τείνουν να στερούνται επαρκών υποδομών και μηχανισμών για τη διαχείριση των βασικών περιβαλλοντικών προκλήσεων, που αντιμετωπίζουν οι στόχοι 12-15.
Η Ελλάδα με συνολική βαθμολογία 75,4 βρίσκεται στην 37η θέση μεταξύ των 165 χωρών του ΟΗΕ που βαθμολογήθηκαν, ανεβαίνοντας στην παγκόσμια κατάταξη κατά 6 θέσεις σε σχέση με το 2019 όπου ήταν 43η.
Ο δείκτης βιώσιμης ανάπτυξης 2020 στις 37 χώρες του ΟΟΣΑ
Τα συμπεράσματα του ΟΗΕ για τις χώρες του ΟΟΣΑ κατά το έτος 2020 είναι:
- Συνολικά, τα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ είναι πιο κοντά στην επίτευξη των στόχων από άλλες ομάδες χωρών, ωστόσο κανένα από αυτά δεν είναι σε καλό δρόμο για την επίτευξη και των 17 στόχων.
- Οι χώρες του ΟΟΣΑ αποδίδουν καλύτερα σε στόχους που σχετίζονται με κοινωνικοοικονομικά αποτελέσματα και βασική πρόσβαση σε υποδομές, όπως οι στόχοι 1 (μηδενική φτώχεια), 3 (καλή υγεία και ευεξία),6 (καθαρό νερό και αποχέτευση) και 7 (φτηνή και καθαρή ενέργεια).
- Η περιοχή αντιμετωπίζει τα υψηλότερα ποσοστά ανθρωποκτονιών και ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων δεν αισθάνονται ασφαλείς να περπατούν μόνοι τη νύχτα. Σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα αντιληπτής διαφθοράς, που σε πολλές περιπτώσεις παραμένουν στάσιμα ή ακόμη και αυξάνονται, αυτοί οι παράγοντες εξηγούν την κακή απόδοση και τις τάσεις στο στόχο 16 (Ειρήνη, Δικαιοσύνη και Ισχυροί Θεσμοί).
- Τέλος, όπως και για άλλα μέρη του κόσμου, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως τονίζεται από την κακή απόδοση της περιοχής στους στόχους 12-15.
Οι πρώτες πέντε χώρες του ΟΟΣΑ που βρίσκονται στην κορυφή του δείκτη βιώσιμης ανάπτυξης το 2020 είναι η Φινλανδία με βαθμολογία 85,9, η Σουηδία (85,6), η Δανία (84,9), η Γερμανία (82,5) και τοΒέλγιο(82,2), ενώ στις τελευταίες πέντε θέσεις είναι η το Μεξικό (69,1), η Τουρκία (70,4), η Κολομβία (70,6), το Λουξεμβούργο (74,2) και το Ισραήλ (75,0).
Η χώρα μας κατατάσσεται 32η μεταξύ των 37 χωρών του ΟΟΣΑ.
Τα συμπεράσματα για τις επιδόσεις της Ελλάδας είναι:
- Ενώ ο παγκόσμιος μέσος όρος του δείκτη βιώσιμης ανάπτυξης για το 2020 μειώθηκε σε σχέση με το 2019 λόγω της πανδημίας, στην Ελλάδα ο δείκτης αυξήθηκε από 74,3 το 2019 σε 75,4 το 2020.
- Οι επιδόσεις της Ελλάδας βελτιώθηκαν το 2020 σε σχέση με το 2019, στην επίτευξη των 10 από τους 17 στόχους(στόχοι 1, 2, 3, 4, 5, 9, 10, 12, 16 και 17), παρέμειναν στάσιμες στο στόχο 15, ενώ χειροτέρεψαν σε 6 από τους 17 στόχους (στόχοι 6, 7, 8, 11, 13 και 14).
- Η μεγαλύτερη πρόοδος της Ελλάδας το 2020 σε σχέση με το 2019 παρατηρήθηκε στην επίτευξη του στόχου 10 (λιγότερες ανισότητες), όπου η επίδοση της χώρας μας αυξήθηκε κατά 36%.
- Στην επίτευξη του στόχου 14 (ζωή στο νερό), παρατηρήθηκε η χειρότερη επίδοση της χώρας μας το 2020 σε σχέση με το 2019, η οποία μειώθηκε κατά 17%.
- Ενώ η πανδημία είχε αρνητικό αντίκτυπο παγκοσμίως στην πρόοδο των στόχων 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 και 9, στην Ελλάδα αντίθετα η πρόοδος των στόχων 1 (μηδενική φτώχεια), 2 (μηδενική πείνα), 3 (καλή υγεία και ευεξία), 4 (ποιοτική εκπαίδευση), 5 (ισότητα των φύλων) και 9 (βιομηχανία, καινοτομία και υποδομές) βελτιώθηκε το 2020 σε σχέση με το 2019 και μόνο η πρόοδος των στόχων 6 (καθαρό νερό και αποχέτευση), 7 (φτηνή και καθαρή ενέργεια) και 8 (αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη) επηρεάσθηκε αρνητικά από την πανδημία.
Γράφει ο Νίκος Καρδούλας, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός του Ε.Μ.Π., MSc στην Αγγλία, πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Συνταγματάρχης ε.α.