Γιορτάζουμε δύο επετείους ιστορικών γεγονότων, της ιδίας περιόδου, τα οποία απετέλεσαν σημαντικούς σταθμούς για ολόκληρη την Ευρώπη και επηρέασαν, ως ένα βαθμό, ακόμη και την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Γιορτάζουμε αφενός μεν τη νίκη των Καρδιτσιώτων και Τρικαλινών, στρατιωτών του 5ου Συντάγματος Πεζικού, στις 9 Μαρτίου 1941 επί των δυνάμεων του Μουσολίνη στο ύψωμα 731 και αφετέρου την απελευθέρωση της Καρδίτσας από τις δυνάμεις κατοχής, στις 11 Μαρτίου 1943, μετά από συνεχείς αγώνες των Καρδιτσιωτών αντιστασιακών.
1ον . Οι αγώνες στο ύψωμα 731
Στις 9 Μαρτίου 1941, στο ύψωμα 731, οι Δυτικοθεσσαλοί μαχητές του 5ου Συντάγματος Πεζικού απέκρουσαν, μετά από πολυήμερες και αιματηρές μάχες, την Εαρινή Επίθεση του Μουσολίνι και αυτό απετέλεσε την πρώτη μεγάλη ήττα των δυνάμεων του Άξονα (του Χίτλερ, του Μουσολίνι και των συμμάχων τους) στην Ευρώπη κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το ιστορικό αυτό γεγονός είχε τεράστια σημασία για την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου γιατί αφενός ανέβασε το ηθικό ολόκληρης της δοκιμαζόμενης Ευρώπης σε μια δύσκολη περίοδο, κατά την οποία οι δυνάμεις του Άξονα σημείωναν συνεχείς νίκες, και αφετέρου γιατί η ήττα ανάγκασε τον Χίτλερ να επέμβει στην Ελλάδα. Καθυστέρησε έτσι η επίθεση «Η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» της Γερμανίας κατά της Σοβιετικής Ένωσης και αυτό οδήγησε σε πανωλεθρία των Χιτλερικών δυνάμεων στον επόμενο βαρύ χειμώνα του ρωσικού μετώπου.
Τα γεγονότα, που διαδραματίστηκαν στις μεγάλες μάχες του υψώματος 731 αποτελούν μοναδικό φαινόμενο και χαρακτηριστικό παράδειγμα του ηρωισμού, της αυταπάρνησης και της αποτελεσματικότητας του δυτικοθεσσαλού στρατιώτη κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου 1940-41.
Η δικαίωση των προσπαθειών
Από το 2001- όταν στην Καρδίτσα διοργανώσαμε την πρώτη πανελλαδικά εκδήλωση για τους αγωνιστές του υψώματος 731, με ομιλητές τον αντιστράτηγο Ι. Μυτηλιναίο Δ/ντή της Ιστορίας Στρατού και τον Δομ. Βερίλλη, τότε πρόεδρο της Ν.Ε του ΤΕΕ Καρδίτσας- και μέχρι σήμερα, παράλληλα με τη γενικότερη προσπάθειά μας να αναδείξουμε αυτά τα γεγονότα και να τιμήσουμε τους πρωταγωνιστές εκείνων των μαχών θέσαμε επιπλέον και τρεις ξεκάθαρους, σαφείς και ιδιαίτερους στόχους:
– Να αναγνωρισθεί επίσημα από την ελληνική πολιτεία η συμμετοχή και η μοναδική συμβολή των Καρδιτσιωτών στις, μεγάλης σημασίας, μάχες της «Εαρινής Επίθεσης» του Μουσολίνι. Κάτι που επιτεύχθηκε με την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος 128/2009, που ορίζει την 9η Μαρτίου κάθε έτους (ημερομηνία έναρξης της επίθεσης) τοπική γιορτή για την Καρδίτσα.
– Να προωθήσουμε το αίτημα της ταφής, σε νεκροταφεία της Βορείου Ηπείρου, των «άταφων νεκρών Ελλήνων στρατιωτών», που έπεσαν στον πόλεμο του 1940-41 και τα οστά τους είναι διασκορπισμένα στα βουνά της Αλβανίας. Κάτι που έχει επιτευχθεί και άρχισε, ήδη, να υλοποιείται, πριν από λίγες ημέρες, μετά την επιτυχή παρέμβαση της Ελληνικής Κυβέρνησης στην αντίστοιχη Αλβανική.
– Να φιλοτεχνηθεί και να τοποθετηθεί καλαίσθητο μνημείο στην Καρδίτσα προς τιμήν των πεσόντων Καρδιτσιωτών στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41. Κάτι που ακόμη δεν έχει επιτευχθεί. Οι διαδικασίες έχουν προχωρήσει αρκετά και αναμένουμε από τον Δήμαρχο και τον Αντιπεριφερειάρχη Καρδίτσας να ολοκληρώσουν σύντομα τις διαδικασίες για την προκήρυξη του σχετικού διαγωνισμού.
2ον . Η απελευθέρωση της Καρδίτσας
Η δεύτερη επέτειος που γιορτάζουμε σήμερα με ιδιαίτερη λαμπρότητα και υπερηφάνεια είναι το ιστορικό γεγονός της απελευθέρωσης της πόλης μας από τις δυνάμεις του Άξονα.
Το βράδυ της 11ης Μαρτίου του 1943 τα κατοχικά στρατεύματα αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη αδυνατώντας να αντιμετωπίσουν με
επιτυχία τις συνεχείς και συντονισμένες πιέσεις που δέχονται από το ΕΑΜ-ΕΛΛΑΣ.
Το πρωί της 12ης Μαρτίου του 1943 η Καρδίτσα γίνεται η πρώτη ελεύθερη πόλη στην κατεχόμενη Ευρώπη. Καταρρίπτεται έτσι για δεύτερη φορά μετά τις μάχες στο ύψωμα 731, ο μύθος του αήττητου άξονα και στέλνονται μηνύματα ελπίδας στους σκλαβωμένους λαούς της Ευρώπης. Γι’ αυτό δίκαια ονομάσθηκε τότε «Η πρωτευουσα της ελευθερης ελλαδας» και «Η πρωτη ελευθερη πολη της κατεχομενης ευρωπης».
Το γεγονός αυτό δεν υπήρξε, απλά, μια μεμονωμένη ηρωική πράξη των αντιστασιακών οργανώσεων αλλά το αποτέλεσμα σθεναρής αντίστασης και σκληρού αγώνα των κατοίκων της περιοχής μας από την πρώτη μέρα, που την κατέλαβαν οι δυνάμεις κατοχής.
Στην Καρδίτσα στις 22 Μαϊου του 1941 πρωτοαποφασίστηκε, πρωτοξεκίνησε και επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη Θεσσαλία το Εθνικό Μέτωπο
Στην Καρδίτσα, επίσης, στις 20 Απριλίου του 1942 κηρύχτηκε η πρώτη στην Ελλάδα γενική απεργία. Το Αντάρτικο Αεροδρόμιο, η « Μάχη της Σοδειάς» στον κάμπο, οι πολλές – μικρές και μεγάλες – μάχες στα ορεινά και ημιορεινά του Νομού, η αθρόα συμμετοχή του πληθυσμού στον Αγώνα και οι τεράστιες θυσίες είναι μερικά μόνο από τα γεγονότα εκείνης της περιόδου, που αποδεικνύουν τη μεγάλη συμβολή της Καρδίτσας στην Εθνική Αντίσταση.
Η πόλη μας στη συνέχεια έγινε ουσιαστικά η πρωτεύουσα ολόκληρης της ελεύθερης ελλαδικής ζώνης γιατί διαδραμάτιζε κυρίαρχο οικονομικό και καθοδηγητικό ρόλο στην Εθνική Αντίσταση όλης της χώρας.
Έγινε το εμπορικό κέντρο του πλούσιου θεσσαλικού κάμπου και ο κόμβος μεταφοράς εμπορευμάτων μεταξύ της βόρειας, της νότιας και της δυτικής Ελλάδας.
Συγχρόνως, υπήρξε το βασικότερο κέντρο ανεφοδιασμού, στήριξης και τροφοδοσίας του αντάρτικου στρατού που δρούσε στον ορεινό όγκο προσφέροντας πολύτιμες και αναντικατάστατες υπηρεσίες στην όλη πορεία του απελευθερωτικού αγώνα.
Η παράδοση της Μεραρχίας Πινερόλο
Λίγους μήνες μετά και συγκεκριμένα στις 25 Ιουλίου 1943 στην Ιταλία εκδιώχτηκε ο Μουσολίνι και την πρωθυπουργία της Ιταλίας ανέλαβε ο στρατηγός Μπαντόλιο, ο οποίος στις 3 Σεπτεμβρίου υπέγραψε την ανακωχή. Η ανακωχή ανακοινώθηκε το βράδυ της 8ης Σεπτεμβρίου και βρήκε 700.000 άνδρες του ιταλικού στρατού εκτός του ιταλικού εδάφους. Όμως από την τεράστια αυτή δύναμη μόνον η Μεραρχία Πινερόλο, που έχει την έδρα της στα Τρίκαλα ,παραδόθηκε στην Αντίσταση και μάλιστα με όλο τον οπλισμό της. Αυτό πραγματοποιήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1943 στη θέση Κιάνα της Δρακότρυπας του ν. Καρδίτσας, τη σημερινή Τρυγόνα. Ενώ αμέσως μετά, στο χωριό Καππά του ν. Καρδίτσας έγινε η παράδοση της επιλαρχίας, του Ιππικού που είχε οχυρωθεί εκεί και ανήκε στο Σύνταγμα Ιππικού της Αόστα.
‘Έτσι η Καρδίτσα στην περίοδο της Κατοχής δημιούργησε το δικό της θρύλο, έγραψε λαμπρές ιστορικές σελίδες και έδωσε, τότε, στους λαούς της Ευρώπης μήνυμα νίκης.
Η Καρδίτσα πρωταγωνίστρια στους αγώνες
Γενικότερα, όμως, για την Καρδίτσα, για την ευρύτερη περιοχή μας, μπορούμε να πούμε πως υπήρξε πρωταγωνίστρια όχι μόνο σ’ αυτόν τον αγώνα ,του 1940-41, αλλά και σε όλους τους εθνικοαπελευθερωτικούς και κοινωνικούς αγώνες της νεότερης Ελλάδας, σε κάθε προσπάθεια για ελευθερία και γενικότερη πρόοδο.
Είναι, δε, τόσο μεγάλη η προσφορά, η συμμετοχή της Καρδίτσας μέχρι σήμερα στους αγώνες για την εθνική ολοκλήρωση, τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους και την πρόοδο του λαού μας που μόνον μέσα σε διάστημα ενός μήνα υπάρχουν πέραν των σημερινών επετείων για το Νομό μας και τη Δυτική Θεσσαλία γενικότερα, άλλες τρεις επέτειοι ιστορικών γεγονότων, στα οποία πρωταγωνίστησαν Καρδιτσιώτες.
Συγκεκριμένα είναι
1ον Η Αγροτική Εξέγερση της Θεσσαλίας, που είχε πρωταγωνίστρια την Καρδίτσα αλλά στις μέρες μας ονομάζεται και γιορτάζεται στο χωριό Κιλελέρ του Ν. Λάρισας.
2ον Η Απελευθέρωση των Ιωαννίνων από το 9ο τάγμα Ευζώνων την 6η Μαρτίου 1913 (με το νέο ημερολόγιο) και
3ον Η Μάχη της Ματαράγκας στην Επανάσταση του 1878, που οδήγησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλίας.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι Σύλλογοι, που διοργανώνουμε την σημερινή εκδήλωση , ζητούμε για μια ακόμη φορά από τους αρμοδίους να ολοκληρώσουν άμεσα τις διαδικασίες για το μνημείο του 731 καθώς και το Μουσείο Ιστορίας του Ν.Καρδίτσας, στο πρώην στρατόπεδο Λουμάκη, το οποίο θα είναι αφιερωμένο, στους Εθνικοαπελευθερωτικούς και Κοινωνικούς Αγώνες των Καρδιτσιωτών και την Εθνική Αντίσταση.
Η Καρδίτσα στη σύγχρονη εποχή
Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η ημερομηνία εορτασμού των δύο επετείων συμπίπτει με τη διοργάνωση του 34ου Πανελλήνιου Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου Καρδίτσας, το οποίο διεξάγεται σ’ αυτήν εδώ την αίθουσα.
Η ημερολογιακή αυτή σύμπτωση επιβεβαιώνει για μια ακόμα φορά την σημαντική θέση της Καρδίτσας, την ταυτότητα της περιοχής μας.
Η Καρδίτσα των Εθνικοαπελευθερωτικών και Κοινωνικών Αγώνων της χώρας του προηγούμενου Αιώνα είναι σήμερα μια σύγχρονη πόλη, πρωταγωνίστρια στα θέματα του πολιτισμού.
Σήμερα η Καρδίτσα διακρίνεται – παρά τις όποιες δυσκολίες- στα γράμματα, τις τέχνες και τον πολιτισμό. Θα πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ότι υστερεί, σε μεγάλο βαθμό, σε σχέση με άλλες περιοχές σε έργα υποδομής και ανάπτυξης, σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και θα πρέπει επιτέλους να σταματήσουν οι σε βάρος της αδικίες.
Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, δεν κρύβουμε τον θαυμασμό μας για τα δυο αυτά τα ιστορικά γεγονότα που ανεβάζουν το γόητρο της Καρδίτσας και μας κάνουν να νοιώθουμε υπερήφανοι.
Σήμερα τιμούμε την Εθνική Αντίσταση της περιόδου 1941-44 και τους ηρωικούς αγωνιστές του υψώματος 731 στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-41.
Τιμούμε τη μνήμη όλων αυτών, που αγωνίστηκαν ηρωικά και πολλοί από αυτούς έδωσαν τη ζωή τους παλεύοντας στο δίκαιο αγώνα της ελευθερίας.
Έχει, δε, μεγάλη σημασία και αξία σήμερα, πιο αποφασιστικά και μαχητικά, στηριγμένοι στα διδάγματα και τις υποθήκες αυτού του αγώνα, με υπομονή και επιμονή, να προσπαθήσουμε ενωμένοι για να γίνουν πράξη τα όνειρα και τα ιδανικά τους.
