Συμπληρώνονται σε λίγες μέρες 100 χρόνια από το τέλος των βαλκανικών πολέμων 1912-1913.
Οι πόλεμοι αυτοί ήταν, μεν, πολύ σύντομοι -διήρκεσαν μόνον δέκα μήνες- αλλά αποδείχθηκαν αρκετά σημαντικοί για την ελευθερία των Ελλήνων της Βόρειας Ελλάδας και τη δημιουργία του σημερινού νεοελληνικού κράτους. Η απελευθέρωση πραγματοποιήθηκε μετά από πολύ σκληρές και αμφίρροπες μάχες εναντίον του τουρκικού στρατού αρχικά και του βουλγαρικού κατόπιν.
Στη δεκάμηνη διάρκειά τους ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την Ήπειρο και τη Μακεδονία, ένα τμήμα της Θεσσαλίας και της Θράκης καθώς και των νησιών του Αιγαίου, μετά από 500 και πλέον χρόνια οθωμανικής κυριαρχίας.
Χωρίς τις νίκες του Ελληνικού στρατού στους βαλκανικούς πολέμους την περίοδο εκείνη που δημιουργούνταν για πρώτη φορά τα Εθνικά κράτη των Βαλκανίων και χαράσσονταν τα σύνορα των νέων κρατών πολύ διαφορετική και ίσως αρκετά μικρότερη θα ήταν σήμερα η Ελλάδα.
Τα στρατιωτικά τμήματα που πρωταγωνιστώντας στις πλέον κρίσιμες περιστάσεις και έδωσαν τις τελικές λύσεις στις καθοριστικές μάχες, στην Ήπειρο, όπως και στη Μακεδονία είναι λίγο ως πολύ γνωστά σε όσους έχουν κάποια γνώση.
Είμαστε δε περήφανοι γιατί κυρίως ήταν αυτά που αποτελούνταν από στρατιώτες της Δυτικής Θεσσαλίας και γενικότερα της Θεσσαλίας (Σιδηρά Μεραρχία).
Ένα από αυτά, κατά την άποψή μου το γενναιότερο και αποτελεσματικότερο τμήμα του Ελληνικού Στρατού – -στα πεδία των μαχών- όχι μόνον στους Βαλκανικούς Πολέμους αλλά σε ολόκληρη τη νεότερη ιστορία του Ελληνικού Έθνους, υπήρξε το 9ο Τάγμα Ευζώνων και κατά επέκταση το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων στο οποίο ανήκε μαζί με το 8ο Τάγμα Ευζώνων Τυρνάβου.
Ήταν αυτό που έκρινε όλες τις κρίσιμες μάχες του πολέμου.
Το κακό είναι σήμερα ότι την πολεμική ιστορία της Ελλάδας και ανάλογα με τον κάθε συγγραφέα και το κάθε ξεχωριστό πολεμικό γεγονός το 9ο Τάγμα Ευζώνων συχνά αναφέρεται αόριστα σαν το Τάγμα Ευζώνων ή το Σύνταγμα Ευζώνων. Σε μερικές περιπτώσεις περιγράφεται με το όνομα των διοικητών του( Ν. Γεωργούλη, Ι.Βελισσαρίου, Διον Παπαδόπουλου) και άλλοτε με την ονομασία του Συντάγματος (1 ή !/38 Σύνταγμα) ή της Μεραρχίας (6η Μεραρχία).
Έτσι δεν είναι ευρέως γνωστά συνολικά τα επιτεύγματά του.
Είναι όμως το ίδιο στρατιωτικό τμήμα με του ίδιους στρατιώτες από τους νόμους Καρδίτσας, Τρικάλων και ενός τμήματος του σημερινού νομού Ευρυτανίας που επιστρατεύθηκαν στα Τρίκαλα από 17/9 -4/10/1912.
Αργότερα το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων που μετονομάσθηκε σε 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων, αποτελείτο μόνον από στρατιώτες του νομού Καρδίτσας, είχε έδρα του μεταφέρθηκε στην πόλη μας και ήταν αυτό που πρώτο αποβιβάσθηκε στη Σμύρνη το 1919 και τελευταίο απεχώρησε από τη Μικρά Ασία το 1922.
Στις μέρες μας όμως, παρόλο ότι εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Ηπείρου, κανένας δεν ασχολήθηκε με αυτούς τους ανθρώπους ,έστω για να αποτελέσουν κάποιο σημείο αναφοράς για τη νεότερη γενιά….Ιδιαίτερα ορισμένοι δήμαρχοι πόλεων της Βόρειας Έλλάδας , δημοσιογράφοι, ιστορικοί ,στρατιωτικοί που ασχολήθηκαν με την ιστορία και την σημαντική επέτειο καθώς και οι κάτοικοι των περιοχών καταγωγής δεν δικαιολογούνται….
Έτσι ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά ατοπήματα αυτής της περιόδου δεν είναι μόνον οι «ανιστόρητες» παραχαράξεις της κας. Ρεπούση ούτε η γνωστή τηλεοπτική τουρκική προπαγάνδα για το Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή αλλά ότι κανένας δεν τίμησε και ούτε καν αναφέρθηκε σε αυτούς τους γενναίους ανθρώπους που και θυσιάσθηκαν και πέτυχαν τόσα πολλά για την Ελλάδα όσο κανένας άλλος και στη νεότερη ιστορία του Ελληνικού Έθνους.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 9ο Τ.Ε. υπήρξε αυτό που ξεκίνησε και ολοκλήρωσε νικηφόρα τον Β Βαλκανικού Πολέμου στη Μακεδονία και συγκεκριμένα στις μάχες του Λαχανά (όπου τέθηκε εκτός μάχης το 20% της δύναμής του) και στη μάχη του υψώματος 1378 στα στενά της Κρέσνας (όπου πάλι το ίδιο τάγμα νίκησε αλλά από τους 1000 περίπου ευζώνους του παρέμειναν «σώοι και αβλαβείς» 75 στρατιώτες του και ένας υπολοχαγός).
Η ΜΑΧΗ ΛΑΧΑΝΑ
Μία από τις σημαντικότερες μάχες των Βαλκανικών Πολέμων υπήρξε η μάχη του Λαχανά στις 20-21 Ιουνίου 1913.
Ήταν η πρώτη και καθοριστική μάχη με τον πανίσχυρο βουλγαρικό στρατό μετά την έναρξη του Β Βαλκανικού Πολέμου που καθόρισε την τύχη της Μακεδονίας και των εκεί ελληνικών πληθυσμών.
Γράφει στα Απομνημονεύματά του ο Στρατηγός Πάγκαλος:
«Την επίθεση κατά του λόφου Λαχανά την 3 και 30′ μμ ανέλαβε να ενεργήσει το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων (Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος Διονύσιος), το οποίο την ανέθεσε στο 9ο Τάγμα Ευζώνων (Ταγματάρχης Βελισσαρίου Ι.) με δύναμη έξη Λόχων Ευζώνων (4 Λόχοι του 9ου Τ.Ε. και 2 Λόχοι του 8ου Τ.Ε.)
Μετά δεκάλεπτη προπαρασκευή πυροβολικού κατά τη διάρκεια της οποίας οι 6 Λόχοι του Βελισσαρίου, προχωρούντες ταχέως, έφθασαν σε απόσταση εφόδου από την πρώτη γραμμή των Βουλγαρικών ορυγμάτων, το πύρ των αμυνομένων είχε εξασθενίσει σημαντικά. Ο Βελισσαρίου άρπαξε απο τον γιακά τον περίφημο Βλάχο, τον σαλπιγκτή του, και τον κράτησε ορθό και μπροστά στους Βούλγαρους να σαλπίζει επι 5 λεπτά το σάλπισμα “εμπρός δια της λόγχης”. Σύμφωνα με τις οδηγίες του οι Εύζωνοι έβαλαν αιφνιδίως ταχύτατο ολιγόλεπτο πυρ εναντίον του εχθρού, μετά το οποίο όρμησαν ακάθεκτοι και με βροντώδεις αλαλαγμούς εναντίον των επί της πρώτης οφρύος του λόφου βουλγαρικών χαρακωμάτων.
“… Η γραμμή των εφορμώντων λόχων, με τις απαστράπτουσας υπό τον ήλιο υπερχίλιες λόγχες, ομοίαζε με χαλύβδινη ταινία, η οποία απειλητική επήρχετο εναντίον των εχθρικών ορυγμάτων. Πρίν αύτη φθάσει σε απόσταση 150 μέτρων περίπου και καθ’ ήν στιγμήν το πυροβολικόν αναγκαζόταν να επιμηκύνει τη βολή του, οι αμυνόμενοι εγκατέλειψαν τα χαρακώματα φεύγοντες, ολίγοι κατ’ αρχήν και στη συνέχεια πολύ περισσότεροι, μόλις οι αλαλάζοντες εύζωνοι πλησίασαν τις θέσεις τους.
Ο αγών υπήρξε σύντομος αλλά μεγαλειώδης. Το Βουλγαρικό πυροβολικό ημύνθη λυσσωδώς μέχρι τελευταίας στιγμής, βάλλον διά βολιδοφόρων με ρυθμιστή μηδέν. Η παρά τας νοτίας κλιτείς του λόφου πυροβολαρχία καταλήφθηκε ολόκληρη, του Πυροβολάρχου και των πλείστων πυροβολητών φονευθέντων επι τόπου.
Οι Βούλγαροι πανικόβλητοι εγκατέλειψαν 438 αιχμαλώτους και έξη πυροβόλα με τα κλείστρα ανέπαφα, τα δυο δε εξ αυτών εγκατελήφθησαν γεμάτα, των πυροβολητών λογχισθέντων επί των πυροβόλων των..»
-Είναι χαρακτηριστικό το σήμα που έστειλε στον διοικητή του ο Βελισσαρίου στις 16.15.
«Εκτοπίσας τον εχθρόν εκ του δυτικού της οδού δασώδους λόφου , καταδιώκω αυτόν κατά πόδας. Πυροβολικόν εχθρού φεύγει προτροπάδην. Εύζωνοί μου τρέχουν ως ζαρκάδια ακαταπόνητοι…».
-Ο διάσημος Γάλλος Στρατηγός Debeney, (Διοικητής της γαλλικής Première Armée-1ης Στρατιάς ), όταν το 1913 επισκέφθηκε το πεδίο της μάχης , δήλωσε έκπληκτος απο την ανάπτυξη των Ελληνικών Μεραρχιών σε ένα τόσο μικρό πεδίο χωρίς εφεδρείες και χωρίς την δυνατότητα εκτέλεσης οποιουδήποτε τακτικού ελιγμού
Δήλωσε: «Αυτή η τακτική δεν ήταν ούτε γαλλική, γερμανική … ήταν απλά ελληνική»
-Ο Στρατηγός Ivanov, Γενικός Στρατάρχης των βουλγαρικών δυνάμεων, γράφει στα απομνημονεύματά του:
«Ήμασταν σε θέση να αντισταθούμε για τόσο καιρό, γιατί ο εχθρός ήταν αδέξιος, δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση, δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις αδυναμίες μας …. Νόμιζα ότι είχα προβλέψει τα πάντα, ότι είχα μαντέψει τα πάντα, τα πάντα, εκτός από την ελληνική τρέλα..»
