Μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία σχετικά με τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, την οικολογική δόμηση και τη γεωβιολογία, έκανε στα πλαίσια της 8ης Οικολογικής Γιορτής Καρδίτσας ο Πολιτικός Μηχανικός κ. Ευάγγελος Κατσαρός.
Αναλυτικά:
«Η προστασία του περιβάλλοντος & της φύσης εξακολουθούν να κατέχουν πολύ χαμηλή θέση στις προτεραιότητες των εκάστοτε κυβερνώντων της χώρας μας, παρόλο που η οικολογική κρίση μαστίζει τον πλανήτη μας.
Οι – υποτιθέμενες – προστατευόμενες περιοχές, η ανυπαρξία κεντρικού χωροταξικού σχεδιασμού, η αποσπασματική αντιμετώπιση των προβλημάτων του περιβάλλοντος, η μη – ενσωμάτωση σε κρίσιμους παραγωγικούς τομείς της οικολογικής λογικής & ηθικής και φυσικά και η μη – προώθηση σε ικανοποιητικό βαθμό των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, της Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής & της Οικολογικής Δόμησης. Στον κτιριακό τομέα εξακολουθούν να παράγονται κτίρια ενεργοβόρα και ρυπογόνα, (κατά παράβαση ακόμη και της Κοινοτικής Οδηγίας 91/2002/ΕΚ), ενώ δεν προωθείται ο υποτιθέμενος Κανονισμός Ορθολογικής Χρήσης Ενέργειας στα κτίρια.
Υπάρχουν υπηρεσίες & πολεοδομικά γραφεία που ταλαιπωρούν τους πολίτες και τους μηχανικούς που θέλουν να κτίσουν βιοκλιματικά κτίρια , υπάρχουν δεκάδες καρκινογόνα και ρυπογόνα οικοδομικά υλικά που κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα στην αγορά (π.χ. αμίαντος), ολόκληρες πόλεις και περιοχές είναι εκτεθειμένες σε ηλεκτρομαγνητικές και άλλες ακτινοβολίες και καθυστερεί η προώθηση και εφαρμογή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Ο μέσος Έλληνας πολίτης δεν μπορεί να βρει πουθενά αξιόπιστες και προσιτές πληροφορίες για το πώς να φτιάξει ένα κτίριο σύμφωνα με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, οικολογικής δόμησης, γεωβιολογίας. Οι πραγματικά φτωχοί πολίτες δεν έχουν κανέναν φορέα για να τους βοηθήσει αφιλοκερδώς με τεχνικές συμβουλές για το πώς π.χ. θα μπορούσαν να επισκευάσουν το ίδιο τους το σπίτι…
Όταν αντιμετωπίζει κανείς ένα πρόβλημα τόσο μεγάλο όσο ή υπερθέρμανση του πλανήτη. Είναι εύλογο να νιώθει απογοητευμένος και αδύναμος -αβέβαιος για το αν οι ατομικές προσπάθειες μπορεί να έχουν πραγματικό αποτέλεσμα . Ωστόσο , πρέπει να αντισταθούμε σ’ αυτό το συναίσθημα ,γιατί η κρίση θα λυθεί μόνα αν εμείς , ως άτομα , αναλάβουμε την ευθύνη για αυτήν .Συλλέγοντας πληροφορίες για τον εαυτό μας και για τους άλλους , μειώνοντας την κατανάλωση και την κατασπατάληση των φυσικών πόρων, λειτουργώντας ως ενεργοί πολίτες και απαιτώντας αλλαγές , με αυτούς και με πολλούς τρόπους ακόμη, ο καθένας μας μπορεί να κάνει την διαφορά.
Υπάρχει μια σειρά από πρακτικά βήματα που μπορεί να κάνει ο καθένας, προκειμένου να μειώσει την πίεση που ασκείται στο φυσικό κόσμο από την υψηλή τεχνολογίας ζωή μας .Εφαρμόζοντας αυτές τις προτάσεις , μπορούμε να ανακαλύψουμε ότι όχι μόνο συνεισφέρουμε στη λύση ενός παγκόσμιου προβλήματος , αλλά κάνουμε και τη ζωή μας καλύτερη. Σε κάποιες περιπτώσεις τα κέρδη είναι μετρήσιμα :καταναλώνουμε λιγότερο ηλεκτρικό και λιγότερα καύσιμα, για παράδειγμα, εξοικονομούμε χρήματα . Και ακόμη, περισσότερο περπάτημα ή χρήση του ποδηλάτου βελτιώνει την υγεία μας η διατροφή με τοπικά προϊόντα μας προσφέρει βελτιωμένη γεύση και θρεπτικά συστατικά αναπνέοντας καθαρό αέρα, παίρνουμε ενέργεια και αναζωογονούμαστε , δημιουργώντας έναν κόσμο όπου η φυσική ισορροπία έχει αποκατασταθεί , εξασφαλίζουμε ένα μέλλον καλύτερο για τα παιδιά και για τα εγγόνια μας .
Ένας τρόπος να ξεκινήσουμε να κάνουμε τη διαφορά είναι να μάθουμε πόσο επηρεάζει ο τρόπος ζωής μας το παγκόσμιο περιβάλλον . Όλοι μας συμβάλλουμε στην κλιματική αλλαγή με τις καθημερινές επιλογές μας – από την ενέργεια που καταναλώνουμε στο σπίτι μας έως τα αυτοκίνητα που οδηγούμε , από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες των οποίων κάνουμε χρήση έως τα σκουπίδια που αφήνουμε πίσω μας . Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για περίπου 6,8 τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ετησίως . Αυτός ο κατά κεφαλήν αριθμός είναι μεγαλύτερος στις ΗΠΑ από ότι σε οποιοδήποτε άλλο βιομηχανικό κράτος . Για την ακρίβεια , οι ΗΠΑ – μια χώρα που της αντιστοιχεί το 5% του παγκοσμίου πληθυσμού – εκπέμπει περίπου το 25% της συνολικής ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα του πλανήτη.
* ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
* ΓΕΩΒΙΟΛΟΓΙΑ
* ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΟΜΗΣΗ
Στους αρχαίους λαούς ο αρχιτέκτονας, δηλαδή αυτός που σχεδίαζε τα σπίτια και τους ναούς, ήταν συγχρόνως γιατρός, αστρονόμος και ιερέας. Το αξίωμά του, που θεωρούνταν από τα πιo υψηλά, απαιτούσε μια συνολική κατοχή πολλών επιμέρους γνώσεων: σαν γιατρός γνώριζε τους νόμους της φυσικής και της ενέργειας που συμβάλλουν στη διατήρηση της ανθρώπινης υγείας, σαν αστρονόμος γνώριζε τους νόμους και τους ρυθμούς του Σύμπαντος και τέλος σαν ιερέας ήταν ο μεσολαβητής μεταξύ του Θείου και του ανθρώπινου στοιχείου.
Το σύνολο αυτών των γνώσεων καθιστούσε τον αρχιτέκτονα όχι μόνον κατασκευαστή, αλλά και θεραπευτή των τριών φορέων ενέργειας του ανθρώπου: του σωματικού, συναισθηματικού και πνευματικού φορέα.
Ήταν δηλαδή ένας ολιστικός κατασκευαστής
Η μελέτη και κατασκευή ενός οικολογικού σπιτιού πρέπει να γίνεται με βάση και στόχο την σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία του ανθρώπου, αλλά και με σεβασμό στη Φύση. Αυτό σήμερα, εποχή της τεράστιας τεχνολογικής ανάπτυξης, δεν συμβαίνει. Σήμερα το σπίτι αποτελεί ένα “κλουβί”, έρμαιο κάθε αρνητικής ακτινοβολίας για τον άνθρωπο, τον οποίο απομονώνει τελείως από τη φύση και τον οδηγεί σε μια ανισόρροπη και ανθυγιεινή ζωή, που επιφέρει σοβαρές βλάβες στον ίδιο και στη φύση.
Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή οι σημερινοί αρχιτέκτονες δεν παίρνουν υπόψη τους (λόγω άγνοιας ή συμφερόντων) κάποια δεδομένα στη σχέση ανθρώπου – φύσης, που όμως είναι πολύ σημαντικά σ’ αυτό το μεγάλο οικοσύστημα που λέγεται Σύμπαν.
Ο άνθρωπος ουσιαστικά ζει μέσα σ’ ένα πελώριο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, που είναι το αποτέλεσμα των συνεχών ανταλλαγών ενέργειας μεταξύ του πλανήτη μας και του Σύμπαντος. Κάθε ανθρώπινο ον, όπως επίσης και κάθε μορφή ζωής, είναι μια ηλεκτρομαγνητική μηχανή, ένας δέκτης, ένας συμπυκνωτής, ένας μετατροπέας και ένας ευαίσθητος πομπός της αρμονίας του Σύμπαντος.
Η μελέτη και κατασκευή ενός οικολογικού σπιτιού πρέπει να γίνεται με βάση και στόχο την σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία του ανθρώπου, αλλά και με σεβασμό στη Φύση. Αυτό σήμερα, εποχή της τεράστιας τεχνολογικής ανάπτυξης, δεν συμβαίνει. Σήμερα το σπίτι αποτελεί ένα “κλουβί”, έρμαιο κάθε αρνητικής ακτινοβολίας για τον άνθρωπο, τον οποίο απομονώνει τελείως από τη φύση και τον οδηγεί σε μια ανισόρροπη και ανθυγιεινή ζωή, που επιφέρει σοβαρές βλάβες στον ίδιο και στη φύση.
Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή οι σημερινοί αρχιτέκτονες δεν παίρνουν υπόψη τους (λόγω άγνοιας ή συμφερόντων) κάποια δεδομένα στη σχέση ανθρώπου – φύσης, που όμως είναι πολύ σημαντικά σ’ αυτό το μεγάλο οικοσύστημα που λέγεται Σύμπαν.
Ο άνθρωπος ουσιαστικά ζει μέσα σ’ ένα πελώριο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, που είναι το αποτέλεσμα των συνεχών ανταλλαγών ενέργειας μεταξύ του πλανήτη μας και του Σύμπαντος. Κάθε ανθρώπινο ον, όπως επίσης και κάθε μορφή ζωής, είναι μια ηλεκτρομαγνητική μηχανή, ένας δέκτης, ένας συμπυκνωτής, ένας μετατροπέας και ένας ευαίσθητος πομπός της αρμονίας του Σύμπαντος.
Ο κτιριακός τομέας είναι υπεύθυνος για το 40% περίπου της συνολικής ενεργειακής κρίσεις στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ενέργεια αυτή καταναλώνεται για θέρμανση, το δροσισμό, το φωτισμό αλλά και τις λοιπές ηλεκτρικές χρήσεις στα κτίρια και παρουσιάζει ετησίως ένα σταθερό ποσοστό αύξησης, σε σημείο που για πολλές ευρωπαϊκές χώρες να δημιουργείται ήδη ένα ενεργειακό αδιέξοδο.
Πέρα φυσικά από το ίδιο το ενεργειακό αδιέξοδο , στο οποίο μα οδηγούν αργά αλλά σταθερά, υπάρχει και θέμα της μείωσης του ατμοσφαιρικού όζοντος που προκαλείται από τη χρήση των CFC’ s (χλωροφθοράνθρακές) από τα κλιματιστικά μηχανήματα και ακόμη το πρόβλημα τη ποιότητας του εσωτερικού αέρα των κτιρίων, καθώς και η φοβερή ρύπανση με οξείδια και διοξείδια του θείου και του άνθρακα , που προξενούν οι κλασικοί καυστήρες των κεντρικών θερμάνσεων .
Δε φτάνει λοιπόν να λέμε ότι είμαστε υπέρ τω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ήλιος, άνεμος κ.λ.π.) τη στιγμή που τίποτα δεν κάνουμε για να μειώσουμε τις ενεργειακές ανάγκες των υπαρχόντων κτιρίων και να σχεδιάσουμε νέα κτίρια , σύμφωνα με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής.
ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Στην ουσία πρόκειται για αρχιτεκτονικό σχεδιασμό που ελαχιστοποιεί τις επιπτώσεις του κλίματος, τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα.
Προερχόμενες από την κατασκευαστική παράδοση, οι βιοκλιματικές αρχές ανακαλύφτηκαν τη στιγμή της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης. Εφαρμοζόμενες κυρίως στις μονοκατοικίες, βασίζονται σε μια σοφή επιλογή της μορφής του κτιρίου, της χωροθέτησής του, της διάταξης των χώρων και του προσανατολισμού σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες της τοποθεσίας, όπως είναι το κλίμα, οι άνεμοι που επικρατούν, η ποιότητα του εδάφους, η τοπογραφία, η ηλιοφάνεια και η θέα. Οι όγκοι πρέπει να είναι συμπαγείς, ώστε να περιορίζεται τόσο ή εσωτερική κυκλοφορία όσο και οι επιφάνειες τω όψεων, που αποτελούν πηγές θερμικών απωλειών. Μια οργάνωση σε ζώνες, σύμφωνα με τις χρήσεις τω χώρων, επιτρέπει οικονομία θέρμανσης, ψύξης και φωτισμού.
«Ο ΗΛΙΟΣ ΑΝΑΤΕΛΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΔΥΕΙ ΣΤΗ ΔΥΣΗ»
ΜΥΘΟΣ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
* «Ο ήλιος ανατέλλει μόνο δύο ημέρες τον χρόνο από την ανατολή και δύει μόνο δύο ημέρες τον χρόνο στην δύση»
* 21 Μαρτίου και
* 23 Σεπτεμβρίου
* Ξεκινώντας τη Δική μας Βιοκλιματική Κατοικία. Πως γίνεται η επιλογή οικοπέδου;
Όταν είναι δυνατή η επιλογή του οικοπέδου καλό είναι να επιλέγεται ένα οικόπεδο με θέα προς το νότο και κύριο άξονα κατά την φορά ανατολής-δύσης. Έτσι το κτήριο καλύπτεται από τους βορινούς ανέμους ενώ παράλληλα γίνεται δυνατή η εκμετάλλευση της θερμικής ηλιακής ενέργειας. Σημαντική είναι η αποφυγή κάθε σκιασμού από την νότια πλευρά του οικοπέδου.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΛΕΤΗΤΗ…
Τι πιο σημαντικό από το να απευθυνθούμε στον κατάλληλο επιστήμονα που να μπορεί να μας καθοδηγήσει σωστά στην δημιουργία μιας λειτουργικής βιοκλιματικής κατοικίας.
Στο μητρώο του Τ.Ε.Ε μπορούμε να βρούμε πολλούς αρχιτέκτονες που έχουν ασχοληθεί κυρίως με βιοκλιματική αρχιτεκτονική και περιβαλλοντικό σχεδιασμό κτιρίων.
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που πρέπει να προσέξει ο ιδιοκτήτης;
Τα περισσότερα ανοίγματα του κτιρίου καλό είναι να βρίσκονται προς την νότια πλευρά του κτιρίου. Ενώ η βορινή πλευρά αν δεν κολλάει σε κάποιο άλλο κτήριο καλό είναι να προστατεύεται από ψηλά δέντρα ή να τοποθετούμε από αυτήν την πλευρά κλειστούς χώρους στάθμευσης ή αποθήκες ώστε να αποφεύγεται η απευθείας επαφή με τους ψυχρούς βορινούς ανέμους. Η δυτική και ανατολική πλευρά του κτιρίου δέχονται ίσα ποσά ακτινοβολίας. Τα δομικά υλικά που πρέπει να χρησιμοποιηθούν είναι υλικά αυξημένης θερμοχωριτοκότητας και πάντα σε συνδυασμό με καλή μόνωση του εξωτερικού κελύφους του κτηρίου.
Το γυαλί θεωρείται ότι είναι η ευκολότερη και η φτηνότερη μέθοδος απορρόφησης ενέργειας σε ένα κτήριο, αλλά προκειμένου να αποφύγουμε, όσο το δυνατόν περισσότερο τις θερμικές απώλειες χρησιμοποιούμε πάντα διπλά τζάμια και προσέχουμε την στεγάνωση των αρμών των κουφωμάτων. Βασική είναι η χρησιμοποίηση μονωτικών υλικών όχι μόνο στους εξωτερικούς τοίχους αλλά και στην πλάκα του δώματος καθώς και σε τυχόν κεραμιδοσκεπή. Η σωστή μόνωση είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλίσουμε την μείωση των θερμικών απωλειών το χειμώνα και την αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Για να αποφύγουμε την υπερβολική ζέστη μέσα στο κτήριο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες φροντίζουμε τον κατάλληλο σκιασμό του με πέργκολες, σκίαστρα ή τοποθέτηση φυλλοβόλων δέντρων στην κατάλληλη θέση.
Συστήματα κινητής ηλιοπροστασίας υπάρχουν στο εμπόριο και μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή είναι αναγκαία. Απαραίτητο είναι για το κτήριο να υπάρχει ένα σύστημα εναλλαγής αέρα κατά την διάρκεια της νύχτας τους θερινούς μήνες ώστε να πέφτει η θερμοκρασία μέσα στο σπίτι και να φροντίζουμε να διατηρήσουμε μια σταθερή χαμηλή θερμοκρασία την υπόλοιπη μέρα. Σημαντικό ρόλο σε ένα βιοκλιματικό κτίριο παίζει το χρώμα του. Τα σκούρα χρώματα εξωτερικά έχουν την τάση να απορροφούν ενέργεια την οποία μεταδίδουν στο εσωτερικό του κτιρίου. Τα ανοιχτά χρώματα αντανακλούν ένα μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας πίσω στο περιβάλλον και βοηθούν στην αποφυγή υπερθέρμανσης του κτιρίου.
Φυσικά, ένα βιοκλιματικό κτήριο δεν έχει να κάνει μόνο με πολύπλοκα συστήματα ψύξης / θέρμανσης, αλλά και με μια γενικότερη εξοικονόμηση ενέργειας. Στο εμπόριο υπάρχουν πολλά βιολογικά δομικά υλικά, φιλικά προς το περιβάλλον τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την κατασκευή του κτηρίου, αλλά και υλικά που μπορούν να χρησιμοποιούνται κατά την χρήση του από τους ιδιοκτήτες όπως συσκευές που λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια, παροχή ανακυκλώσιμου νερού στις τουαλέτες, καζανάκια διπλής ροής νερού, βρύσες χρονικά ελεγχόμενες.
Ένα βιοκλιματικό σπίτι δεν είναι απαραίτητο να έχει πολύπλοκα συστήματα αλλά ευαισθητοποιημένους ιδιοκτήτες. Ένας τέτοιος ιδιοκτήτης με σεβασμό προς το φυσικό μας περιβάλλον μπορεί να μετατρέψει εύκολα μια απλή μονοκατοικία σε ένα φυσικά ελεγχόμενο εσωτερικό περιβάλλον.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΟΛΗ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΙΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Α’ ΦΑΣΗ
– Σωστό τοπογραφικό διάγραμμα, με ισοϋψείς καμπύλες και αποτυπωμένη τη σωστή θέση του βορρά (και μαγνητικού και γεωγραφικού)
– Μελέτη του ραδονίου του εδάφους, με τη χρήση ειδικού οργάνου (Radon Alert)
– Μελέτη του επιπέδου θορύβου, με χρήση ηχομέτρου.
– Μελέτη του υπεδάφους, με χρήση γεωλογικών χαρτών.
– Αποτύπωση των γεωμαγνητικών γραμμών του δικτύου Hartmann, με ράβδους και γεωμαγνητόμετρο.
– Μελέτη του επιπέδου της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, που εκπέμπεται από πυλώνες και ηλεκτρικά καλώδια, κεραίες κινητής τηλεφωνίας κλπ.
– Μελέτη της υπάρχουσες φυτοκάλυψης και του ανάγλυφου του εδάφους της γύρω περιοχής.
– Μελέτη της θέσης του ήλιου, με Solar Parthfinder
Β’ ΦΑΣΗ
– Μελέτη του κλίματος
– Μελέτη της θερμικής άνεσης
– Μελέτη της ηλιακής γεωμετρίας
Γ’ ΦΑΣΗ
– Κτηριολογικό πρόγραμμα και εφαρμογή του Γ.Ο.Κ.
Δ’ ΦΑΣΗ
– Μελέτη παθητικών ηλιακών συστημάτων για την εξοικονόμηση ενέργειας για θέρμανση (ΒΙΟ-ΘΕΡΜΑΝΣΗ)
– Μελέτη παθητικών ηλιακών συστημάτων για την εξοικονόμηση ενέργειας για δροσισμό (ΒΙΟ-ΔΡΟΣΙΣΜΟΣ)
– Μελέτη ηλιασμού και σκιασμού
– Μελέτη του φυσικού φωτισμού
– Πιθανή μελέτη για ενεργειακή αυτοδυναμία του κτηρίου, με χρήση π.χ. φωτοβολταϊκών ή και ανεμογεννητριών.
– Μελέτη για την χρησιμοποίηση οικολογικών δομικών υλικών (π.χ. στην θερμομόνωση, στους χρωματισμούς κλπ) ή αδρανοποίησης των αρνητικών
επιπτώσεων στην υγεία από άλλα υλικά, όπως το οπλισμένο σκυρόδεμα (π.χ. με την γείωση του οπλισμού του).
– Ενεργειακή ταυτότητα του κτηρίου.
Ε’ ΦΑΣΗ
– Μελέτη εφαρμογής
Τέλος θα ήταν καλό να αναφέρουμε ότι και στην Ελλάδα κατασκευάζονται Βιοκλιματικές – οικολογικές κατοικίες και με εφαρμογή των αρχών της γεωβιολογίας και χωρίς το κόστος κατασκεύης να ξεπερνά το 10% ενός συμβατικού σπιτιού .
